Smok zaczyna się krztusić

źródło: Bloomberg

Sukces chińskiej gospodarki można przypisać trzem kluczowym czynnikom – prorynkowym reformom, przewadze niskich kosztów oraz roli rządu. Jednym z powodów spowolnienia może być w przyszłości degradacja środowiska. Na zdjęciu kompleks przemysłowy w Liuzhou

Chiny są dziś przykładem spektakularnego sukcesu gospodarczego. Pod spodem kipi jednak od problemów – od nieefektywnych inwestycji, rosnącego zadłużenia firm po korupcję. Kraj już nie zdobywa kolejnych rynków swoimi produktami, bo po prostu już nie ma więcej rynków. Czy czeka go los ZSRR?

Wciągu zaledwie dwóch dekad Chiny z 25. stały się 2. gospodarką świata. Wpływ tego państwa na międzynarodową debatę ekonomiczną nie jest jednak bezprecedensowy. W przeszłości podobnie było w przypadku ZSRR i podziwu, jaki wzbudzała gospodarka socjalistyczna u zachodnich ekonomistów. Kraj ogromnych różnic dochodowych, pełen korupcji, zaostrzający autorytarne jedynowładztwo i pragnący wojny może okazać się wydmuszką podobnie jak komunistyczna Rosja. Historia lubi się powtarzać.

W wydaniu swojego legendarnego podręcznika do ekonomii z 1961 roku amerykański ekonomista i noblista Paul A. Samuelson przewidział, że centralnie planowana gospodarka Związku Radzieckiego przewyższy wielkość gospodarki amerykańskiej w ciągu zaledwie kilku dekad. Ponieważ kraj nie radził sobie tak dobrze, jak się spodziewał, Samuelson rewidował swoje prognozy, przesuwając czas, w którym Związek Radziecki miał prześcignąć USA. W końcu ZSRR się rozpadł.

Wielu innych ekonomistów powtarzało tę ocenę, popełniając jednocześnie błąd interpretacji rzeczywistości ekonomicznej. ZSRR nie publikował wiarygodnych danych, a skala wymiany handlowej nie pozwalała na ich zweryfikowanie. Do tego dochodził mit sprawnego aparatu biurokratycznego, który generował innowacje z czasów wyścigu kosmicznego. Dzisiaj wiele tych kalk intelektualnych, w których wyobrażenie dotyczące Chin odrywa się od realnych danych,...