Ukryta Gwiazda Różewicza

źródło: z archiwum rodzinnego

Tadeusz Różewicz (1921-2014) z mamą Stefanią (1895–1957). Zdjęcie z archiwum rodzinnego z okresu wojny. Drugie zdjęcie przedstawia pisarza na próbie w 2003 r.

autor zdjęcia: Bartłomiej Zborowski

źródło: Fotorzepa

źródło: materiały prasowe

Najwszechstronniejszy pośród najwybitniejszych, prozaik, poeta i dramatopisarz, doczekał się świetnej, pisanej pięć lat, biografii Magdaleny Grochowskiej, w której mieści się też powikłana historia Polski.

W książce „Tadeusz Różewicz. Rekonstrukcja", której pierwszy tom ukaże się na początku grudnia, pośród wielu wątków na pierwszy plan wybija się kwestia skrywanej tożsamości. Motto zaczerpnięte z książki Kazimierza Brauna „Języki teatru" (1989), w której autor rozmawiał z Różewiczem, brzmi: – A kim jesteś?

– Kto mnie uważnie czyta, ten wie. Moim marzeniem jest, żeby mnie uważnie czytać. A jestem Tadeuszem Różewiczem".

Co czytać? Grochowska, autorka książek „Jerzy Giedroyc. Do Polski ze snu" i „Strzelecki. Śladem nadziei", przywołuje m.in. „Drewniany karabin" z 2002 r. Tak się składa, że świeżo wznowiony przez Ossolineum w „Wyborze prozy" Różewicza. Stanowi ciekawą lekcję niejednoznaczności historii. Oto śląski folksdojcz, pan Łukaszczyk, ostrzega Tadeusza przed Polką pracującą tak jak on w magistracie Radomska: ...ta rudo dziwa opowiado (...), że jej brat to cie zno ze szkół i że z tobą nie całkiem w porzundku, albo z twoją babcią, albo matką...".

Dalej czytamy: „Serce przestało mi bić, a potem podeszło ze strachu aż do gardła i tam utkwiło... strach o Mamę, o Braci, o Ojca... o cały nasz dom strach walnął mnie w głowę i nie wiedziałem, co się ze mną dzieje".

Tadeusza ratuje Max Kanert, Niemiec z Kolonii, zwierzchnik w urzędzie, zapijający smutek po stracie rodziny,...