Wyjście z piekła

źródło: Domena Publiczna

„W tyle na drodze stoi diabla czata; / Ona to duchy okropnym koncerzem / Siecze, a my raz wraz pod ręce kata / Wracamy, ledwie krąg bolesny zbieżem;” (Piekło, Pieśń XXVIII). Powyżej „Lucyfer” Franza von Stucka (1890), który zdobi plakat rzymskiej wystawy

Nie czytać „Boskiej komedii" to „pozbawiać się największego daru, jaki może dać nam literatura" – pisał Jorge Luis Borges. Rzymska wystawa „Inferno" na 700-lecie śmierci Dantego przekonuje z kolei, że trudno bez tej lektury chłonąć sztuki piękne.

W czasie, gdy Dante Alighieri tworzył „Boską komedię", istniało już teologicznie objaśnione pojęcie czyśćca, stanu przejściowego, dodanego do czterech spraw ostatecznych – śmierci, sądu, nieba i piekła. Dlatego poeta-wygnaniec odwiedza w swojej wędrówce przez zaświaty również górę czyśćcową jako miejsce ludzkiej nadziei oczyszczenia z grzechów. Ale na trwającej od 15 października 2021 r. w Rzymie wystawie „Inferno" w Muzeum Scuderie del Quirinale (czyli dawnych stajniach pałacu Kwirynalskiego), celebrującej 700-lecie śmierci wieszcza, należy „porzucić wszelką nadzieję". Za bramą otwierającą ekspozycję piekielną, wyrzeźbioną przez Auguste'a Rodina, czekają nas już tylko wizje piekła przedstawione w różnych odsłonach i wersjach, od średniowiecza po czasy współczesne. Fantazje okrutne, czasem rubaszne. Odsłaniające niedostępne czeluści lub objawiające się w różnych postaciach obok nas, tu, na Ziemi.

Kuratorzy wystawy, Jean Clair i Laura Bossi, podjęli wyzwanie nie tylko ukazania trwałej obecności teologiczno-alegorycznej treści „Boskiej komedii" w kulturze oraz plastycznej siły dantejskich wizji, ale także refleksji na temat pojęć grzechu i kary, potępienia i zbawienia. Wędrówka ta obejmuje ponad 200 dzieł pochodzących ze zbiorów m.in.: Galerii degli Uffizi we Florencji, Centre Pompidou i Musée d'Orsay w Paryżu, Prado w Madrycie, Muzeum...