Bracia Litwini

źródło: Joana Blaeu Koninklijke Bibliotheek

Mapa przedstawia kraje bałtyckie – po raz pierwszy została opublikowana w 1662 r. w drugim tomie „Atlas Maior”

źródło: Shutterstock

Pomnik Mendoga w Wilnie (za muzeum widoczna jest też wieża Giedymina)

źródło: Kościół św. Kazimierza w Wilnie

Giedymin, wielki książę litewski w latach 1316–1341

Litwini żyją w Europie od wieków, ale ich państwo „wybuchło" nagle, urastając do rangi mocarstwa. Było tak rozległe terytorialnie i wielokulturowe, że dziś do dziedzictwa po Wielkim Księstwie Litewskim rości sobie prawa kilka narodów.

Jak powstał litewski fenomen? Na takie pytanie historia nie potrafi udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Parafrazując cytat z Mickiewiczowskiego „Konrada Wallenroda" („Skąd Litwini wracali?..."), pierwsi mieszkańcy na terenie dzisiejszej Litwy pojawili się w III tysiącleciu p.n.e. Byli uczestnikami indoeuropejskiej migracji. Jest znana w historii pod nazwą wielkiej wędrówki ludów, która dała początek wielu narodom.

Dużo później, bo w IX w. p.n.e., na wschodnim wybrzeżu Bałtyku z pierwotnymi plemionami wymieszały się jeszcze dwie fale migracji. Byli to przybysze z Niemiec i Danii oraz Polski i Białorusi. Zdaniem historyka Edvardasa Gudavičiusa taka jest geneza etniczna Litwinów, którzy następnie wraz z innymi plemionami bałtyckimi ukryli się na długie stulecia przed cywilizacją. No, może niezupełnie, ponieważ odkrycia archeologiczne wskazują na kontakty z imperium rzymskim. To już początek naszej ery, a Bałtowie korzystali z usług handlowych pośredników. Natomiast sami potrafili wytapiać żelazo z błotnej rudy i, jak pisał rzymski historyk Tacyt o Liwach, produkowali broń, zajmowali się też myślistwem, rybołówstwem i zbieractwem.

Barwna mieszanka plemienna

Stosunkowo niewielki odcinek morskiego wybrzeża pomiędzy ujściem Wisły i Zatoką Ryską zajmowali,...