Dramat ludności cywilnej

autor zdjęcia: NAC

źródło: Rzeczpospolita

Już od pierwszych tygodni wojny w miastach brakowało żywności, organizowano więc punkty pomocy społecznej

autor zdjęcia: Biblioteka Narodowa/polona.pl

źródło: Rzeczpospolita

Wydanie wieczorne „Kurjera Warszawskiego” z 1 września 1939 r.

autor zdjęcia: NAC

źródło: Rzeczpospolita

Wysadzony przez wycofujące się wojska polskie most na Wiśle w Tczewie, wrzesień 1939 r.

Klęski wrześniowej nie da się zamknąć wyłącznie w kategoriach militarnych. Dla napadniętych przez III Rzeszę i ZSRR Polaków była to katastrofa egzystencjalna.

Wraz z wybuchem II wojny światowej obywatele II Rzeczypospolitej utracili poczucie bezpieczeństwa wypływające z przekonania o trwałości ładu gwarantowanego przez prawidłowe działanie machiny państwowej. Zachwiała się konstrukcja umożliwiająca codzienny byt. Rozkład ten nie był tak uchwytny i tak wyrazisty, jak porażki frontowe czy pierwsze akty niemieckiego terroru. Ale to on decydował o skali wojennej katastrofy. Wrzesień 1939 r. współczesnym Polakom kojarzy się jako czas wielkiej militarnej przegranej, nie możemy jednak zapominać o dramacie zwykłych obywateli napadniętej Rzeczypospolitej.

„Oblężenie”

Film Juliena Bryana, jedynego aktywnego zagranicznego reportera we wrześniowej Warszawie, dokumentujący tragedię miasta z perspektywy obrońców i ofiar, nie przynosi pozornie obrazów tak wstrząsających, jak choćby późniejsze materiały z dni powstania warszawskiego. W powszechnie znanej wersji był zresztą adresowany do odbiorcy amerykańskiego i wyświetlany po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych wiosną 1940 r. Nakręcony między 7 a 21 września 1939 r. reportaż „Oblężenie” ukazuje jednak dramatyczne symptomy upadku państwowości: chaos, zagubienie i lęk, rozpacz i bezsilny gniew ludzi, którym odebrano prawo do spokojnego, uporządkowanego przeżywania ich zwyczajnych dni. Zarejestrowane przez operatora...