Zrozumiałość procesu decyzyjnego

Obawiam się, że narastającego od dziesięcioleci problemu delegitymizacji sądownictwa nie rozwiąże „przywracanie praworządności”, szczególnie w wariancie podróży w czasie (osiem lat wstecz).

Sprawiedliwość proceduralna nie jest obca prawnikom. Może być jednak różnie rozumiana. W publikowanych ostatnio tekstach przypominałem teorię sprawiedliwości proceduralnej w ujęciu psychospołecznym. Odpowiada ona na pytanie, skąd bierze się zaufanie do sądów.

Zgodnie z tą teorią legitymizacja sądów jest wynikiem subiektywnego poczucia sprawiedliwego potraktowania.

To poczucie wynika zaś z przekonania, że zostało się wysłuchanym, że osoba decydująca o naszych sprawach była bezstronna, potraktowała nas z szacunkiem, a przebieg procesu decyzyjnego był zrozumiały.

∑ W pierwszym tekście z tego cyklu poruszyłem zagadnienie bezstronności. Stawiałem tezę, że faworyzujemy (mocą ustawy, ale też mocą własnych przyzwyczajeń) niektórych uczestników procesu. Ostatnie osiem lat tego problemu nie stworzyło, lecz jedynie pogłębiło.

∑ W drugim tekście wskazywałem, że poczucie wysłuchania wymaga od sędziego umiejętności innych od przyswajanych na uniwersytetach.

∑ W trzecim tekście sugerowałem, że traktowanie podsądnego z szacunkiem to coś więcej niż brak krzywdzenia go (a więc brak zachowań niekulturalnych czy agresywnych).

We wszystkich trzech tekstach wskazywałem, że podstawą ewentualnych zmian muszą być nasze chęci i odwaga. Przeciwnikiem, jeśli warto w ogóle używać tego słowa, nie jest żaden mityczny „system”, ale rutyna.

Starałem się podać przykłady...