Grób Nieznanego Żołnierza – milczący świadek historii

autor zdjęcia: NAC

źródło: Rzeczpospolita

Grób Nieznanego Żołnierza w trakcie budowy. Warszawa, październik 1925 r.

autor zdjęcia: domena publiczna

źródło: Rzeczpospolita

Wybór trumny ze szczątkami bezimiennego żołnierza. Lwów, 29 października 1925 r.

autor zdjęcia: NAC

źródło: Rzeczpospolita

Grób Nieznanego Żołnierza w kolumnadzie Pałacu Saskiego – widok nocą. Warszawa, 1 listopada 1927 r.

autor zdjęcia: NAC

źródło: Rzeczpospolita

Ocalały fragment arkad Pałacu Saskiego po wysadzeniu go przez Niemców w grudniu 1944 r.

Niemal równo 100 lat temu ze Lwowa sprowadzono szczątki bezimiennego żołnierza do powstającego w arkadach Pałacu Saskiego miejsca hołdu dla tysięcy poległych w licznych bitwach w obronie Ojczyzny. I choć w 1944 r. Niemcy wysadzili pałac, to grób przetrwał.

Na placu Piłsudskiego w Warszawie, w miejscu, gdzie codzienność miasta styka się z ciszą historii, płonie znicz. Dwóch żołnierzy stoi nieruchomo, ich sylwetki odbijają się w granitowej posadzce. Przechodnie zwalniają kroku, niektórzy zatrzymują się, inni tylko przez chwilę spoglądają. To tu znajduje się Grób Nieznanego Żołnierza – niewielki fragment dawnej kolumnady Pałacu Saskiego, który od stu lat skupia na sobie uwagę całego narodu. Ta jedna płyta kamienna, pod którą spoczywają szczątki bezimiennego żołnierza, symbolizuje tysiące poległych, których imion nigdy nie poznamy.

Groby nieznanych żołnierzy zaczęły powstawać w Europie po I wojnie światowej, gdy miliony poległych nigdy nie doczekały się własnych nagrobków. Francuzi umieścili swój pod Łukiem Triumfalnym, Brytyjczycy – w opactwie westminsterskim. Polacy, którzy właśnie odzyskali niepodległość, także zapragnęli miejsca, gdzie można oddać hołd wszystkim poległym – niezależnie od tego, kim byli i skąd pochodzili. Warszawski Grób Nieznanego Żołnierza szybko stał się nie tylko pomnikiem, lecz także symbolem – świadkiem uroczystości, miejscem pamięci i zadumy, niemym krzykiem wobec okropności wojen. Właśnie mija 100 lat od jego odsłonięcia. Jak zaczęła się historia tego miejsca, tak ważnego dla pokoleń Polaków?

Narodziny idei...