Świat na krawędzi w malarskiej wizji

autor zdjęcia: mat. pras.

źródło: Rzeczpospolita

Witold Wojtkiewicz „Porwanie królewny”, 1908. Wystawa czynna do 11 stycznia 2026 r.

„Czarny karnawał” w Muzeum Narodowym w Warszawie pokazuje, jak niepokoje przełomu XIX i XX w. zbliżają twórczość artystów, którzy nigdy się nie poznali: Belga Jamesa Ensora i Polaka Witolda Wojtkiewicza.

Tytułowy „Czarny Karnawał” jest metaforą świata na opak, usytuowanego między groteską, maskaradą i absurdem a niepokojem, przeczuciem śmierci, chaosu.

Sztukę Ensora i Wojtkiewicza łączy przeczucie katastrofy, świadomość przemijania i śmierci. A różni sposób ich wyrażania. Ensor jest żywiołowo–bezpośredni, gdy nawiązuje do ludowych tradycji słynnego belgijskiego karnawału, wciąż żywego w Binche. Barwne pochody Ensora z postaciami w karnawałowych maskach i strojach kojarzą się zarazem z ekspresyjnymi malarskimi tańcami śmierci, bo zza masek nieraz wychylają się czaszki, a wśród przebierańców są żywi ludzie i szkielety.

U Wojtkiewicza egzystencjalne lęki bardziej nasycone są melancholią i smutkiem. Jego obrazy zaludnione zdeformowanymi postaciami dorosłych i dzieci przypominają sceny z pogranicza jawy i...