Wieczystość tego, co się stało

autor zdjęcia: Piotr Guzik

źródło: Rzeczpospolita

Jan Hartman, filozof, bioetyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego

Myśli pan o śmierci?

No tak, to obowiązek filozofa!

A prywatnie?

Człowiek w pewnym wieku zaczyna myśleć o śmierci.

Boi się jej pan?

Każdy się trochę boi, że już go nie będzie. Ludzki strach przed śmiercią jest zresztą sublimacją naturalnego, zwierzęcego strachu przed nią, więc każdy

– nawet przyjaciel śmierci – odczuwa ten strach.

A pan jest przyjacielem śmierci?

Na wieść o tym, że jestem nieśmiertelny, popełniłbym samobójstwo!

I na pewno lubi pan pogrzeby.

Chodzę na nie i bardzo je przeżywam, sentymentalnie, z nutą zazdrości.

Bo?

Mają to już za sobą, dokończyli dzieła życia. Zawsze obiecuję zmarłym, że będę o nich pamiętał.

Skoro tak, to pewnie lubi pan Wszystkich Świętych?

To jedyne święto, które obchodzę.

Jedyne?

Wyłącznie towarzysko, kulturowo obchodzę Boże Narodzenie, ale bez poczucia odświętności. Za to w dniu Wszystkich Świętych jestem na cmentarzu głęboko poruszony, rzeczywiście świętuję i nie mam poczucia, że nieproszony przyłączam się do cudzego kultu religijnego.

Jakie to uczucie?

Odczuwam tę gorzką pogodę ducha, świadomość człowieka jako istoty śmiertelnej i atmosferę wybaczenia całej...