My z Wokulskiego

źródło: EAST NEWS

Pan Bolesław Prus: pod dickensowskim uśmiechem i tużurkiem – gorzka świadomość braku nadziei

źródło: Zbiory muz. Literatury. Drzeworyt J. Konopackiego, pierwodruk w „Kłosach”

Warszawa A.D. 1886, cukiernia Lourse’a: sielanka podszyta suchotami

autor zdjęcia: M. Makowski

źródło: FORUM/Mnw

Nasza kultura – znoszony kontusz ze spalonego teatru? 

Nie przyjmujemy do wiadomości faktu, że Wokulski zginął śmiercią samobójczą. A przecież powieść Prusa jest tak naprawdę o tym, że Wokulski żadnej przyszłości nie miał i mieć nie mógł

Co by powiedział Bolesław Prus, gdyby się dowiedział, że imieniem bohatera „Lalki" (1887–1890), najbardziej niezwykłej i najmniej zrozumianej polskiej powieści, nazwano niejeden sklep, centrum handlowe, fundację wspierania przedsiębiorczości, a nawet, nie wiedzieć czemu, pociąg relacji Warszawa–Łódź Fabryczna? Przecież jeśli kogokolwiek spośród bohaterów powieści miał na myśli autor, nadając jej ten niezwykły tytuł, to z pewnością nie Izabelę Łęcką, lecz Stanisława Wokulskiego (pisał o tym przed laty zmarły przedwcześnie krytyk Jan Walc).

Zapewne potrzebujemy bohaterów pozytywnych, w końcu mamy ich tak niewielu, a już szczególnie tych, którzy zamiast zginąć na barykadzie, dorobiliby się majątku. Może dlatego, tak jak poczciwy Rzecki, nie przyjmujemy do wiadomości oczywistego przecież i całkowicie zgodnego z ogólną wymową powieści faktu, że Wokulski zginął śmiercią samobójczą. W „Lalce" występuje z imienia i nazwiska ponad sto postaci, lecz nie ma wśród nich dosłownie nikogo, kogo moglibyśmy z czystym sumieniem nazwać bohaterem pozytywnym. Nawet „stary subiekt" – w rzeczywistości starszy od  Wokulskiego zaledwie o kilka lat – jest poczciwym idiotą. Wokulski z kolei aż do 1877 roku, czyli do wojny rosyjsko-tureckiej, wiedzie żywot typowy...