Indeks w obronie cywilizacji

źródło: bridgeman art library

Pius IV: bibliofil, twórca indeksu. Konieczność, nie paradoks.

źródło: World History Archive/TopFoto/Forum

źródło: bridgeman art library

Idee mają konsekwencje, a życie jest za krótkie, by czytać złe i szkodliwe książki. Te proste założenia legły u podstaw Indeksu Ksiąg Zakazanych. I choć indeks zmienił formę, to nadal zachowuje – dla katolików – swoje znaczenie.

Gdyby szukać obelgi, po którą postępowcy sięgają najchętniej, by tylko przywalić katolikom – to byłby to termin „inkwizytor". Od czasów Oświecenia (a nie ma wątpliwości, że tendencję tę umocnił silnie antykatolicki Fiodor Dostojewski swoją znakomitą skądinąd „Legendą o Wielkim Inkwizytorze") termin ten stał się stygmatem, z którym walczyć musi każdy niemal konsekwentnie wierzący katolik, który próbuje żyć, działać i wypowiadać się w zgodzie z zasadami własnej wiary. Nieodmiennie określony zostaje „inkwizytorem".

Określenie to, choć trudno nie dostrzec w tym absurdu, stało się – nawet w uszach katolików – o wiele bardziej stygmatyzujące niż termin „heretyk". Ten ostatni bowiem jest przedstawiany jako „odważnie kwestionujący dogmaty" myśliciel, którego trzeba odróżnić od tępego trepa, jakim jest wierny doktrynie i dogmatom inkwizytor. I właśnie z tej swoistej podmianki aksjologicznej wynika także negatywny stosunek do „indeksu ksiąg zakazanych", który stał się synonimem kościelnego zacofania, ciemnoty i sprzeciwu wobec nowoczesności, a nawet symbolem nieustannego sprzeciwu katolicyzmu wobec nowoczesności..

Zabawne jest przy tym, że krytycy Kościoła i zwolennicy nowoczesności zapominają o tym, że indeksy zakazanych druków czy cenzura prewencyjna książek, druków i gazet (gdy już zaczęły się one pojawiać) nie były niczym...