Na gorącym uczynku

źródło: Materiały Centre Pompidou

Dworzec Saint-Lazare (1932)

źródło: Materiały Centre Pompidou

Akcelerator liniowy (Stanford, 1967)

źródło: Materiały Centre Pompidou

Martine Franck (1967)

źródło: Materiały Centre Pompidou

Bez tytułu (Toskania, 1933)

źródło: Materiały Centre Pompidou

Alberto Giacometti na rue d'Alésia (1961)

Henri Cartier-Bresson był jednym z największych fotografów ubiegłego stulecia. Nazwano go nawet „okiem wieku". Eksperymentował, był reporterem wojennym, dokumentalistą, malarzem. Różne jego wcielenia pokazuje wystawa w paryskim Centre Pompidou, zorganizowana 
w dziesiątą rocznicę śmierci fotografa.

Wydaje się świetnie znany. Jego zdjęcia, np. mężczyzny pokonującego zalane okolice paryskiego dworca Saint-Lazare czy prostytutek z calle Cuauhtemoczin w Meksyku, stały się częścią wizualnego kanonu XX wieku. Jednak to tylko jedno z oblicz Cartier-Bressona. W jednym z listów wysłanych z Chin donosił, że nazywają go tam „Ka Beu shun", czyli „ten, któremu udaje się to, czego się podejmuje". W Japonii przedstawiał się jako Hank Carter, a przez pewien czas swe zdjęcia publikował z podpisem „Henri Cartier". Potem wystarczyły już tylko inicjały HCB, dla wszystkich rozpoznawalne. Wreszcie – jak podkreślają twórcy paryskiej wystawy – pod koniec życia swoje listy sygnował: „En rit Ca-Bré". Grał ze swoim wizerunkiem, bardzo świadomie go kształtował. Przybierał różne maski.

Jedni widzą w nim dziś przede wszystkim wybitnego artystę, eksperymentującego z fotograficznym obrazem, szczególnie ceniąc jego prace z lat 30. XX wieku. Inni nie chcą pomijać dokumentacyjnego waloru jego zdjęć. Interesuje ich Cartier-Bresson jako reporter prasowy wnikliwie pokazujący szybko zmieniający się świat po drugiej wojnie światowej. Jest też inny Cartier-Bresson – o czym przypomina wystawa w Paryżu – lat wojny i wczesnych lat powojennych. Ilu zatem było Cartier-Bressonów? Trzech? A może tylko jeden uciekający przed łatwym zakwalifikowaniem, umieszczeniem w odpowiedniej szufladce....