Piastowie i piaski niepamięci

autor zdjęcia: Adam Bujak

źródło: Fotorzepa

Wawelska Krypta św. Leonarda pochodzi z XI wieku – ale spoczęli w niej bohaterowie rozpalający wyobraźnię sarmacką i romantyczną: Jan Sobieski, Tadeusz Kościuszko i Józef Poniatowski. Tak przenikają się czasy

źródło: Plus Minus

Dzieje Polski (Tom I – do roku 1202. Skąd nasz ród), Andrzej Nowak, Wydawnictwo Biały Kruk, Kraków 2014

autor zdjęcia: Adam Bujak

źródło: Plus Minus

Sakramentarz tyniecki, a na jego kartach – pierwszy w Polsce zapis nutowy

Pierwszy tom „Dziejów Polski", zamierzonych przez Andrzeja Nowaka jako sześcioksiąg, traktuje o prehistorii 
i wczesnym średniowieczu, ale czytając go, czujemy się zanurzeni w strumieniu czasu, który łączy najazd Brzetysława i szwedzki Potop, modlitewniki i nihilistów 
z kręgu „Krytyki Politycznej". To niezwykłe doświadczenie.

Mało która epoka bywa tak skutecznie zawłaszczana i przetwarzana przez popkulturę jak średniowiecze. Z jednej strony wiek średni dostarcza motywów niezliczonej ilości powieści i filmów fantasy: wszystkie te sagi, rycerze, miecze, „Gry o tron", nawet zmagania trolli i elfów to przecież w gruncie rzeczy wyobrażenia z kilku kronik przepuszczonych przez wrażliwość i romantyczną estetykę.

Patos i rutyna tych opowieści przełamywane są, prawem reakcji, przez narracje utrzymane w manierze buffo lub groteski, od Monty Pythona po Sapkowskiego czy Pratchetta. Albo więc kopie, herby i koń okryty kropierzem, albo historie antyheroiczne, z wszechobecnym brudem, szczurami i robactwem. Oba typy opowieści mnożą jednak tylko kolejne wyobrażenia, które niewiele mają wspólnego z rzeczywistością historyczną.

Mieszko? Who cares?

A co z prawdziwym średniowieczem? Czy nie straciło na popularności? Mam wrażenie, że w postnych latach 80. zaczytywano się nad Wisłą pracami Jacques'a Le Goffa i Georges'a Duby'ego traktującymi o „czasach katedr" lub przynajmniej „Imieniem róży" Umberto Eco (tak, to też antyheroiczne przetworzenie literackie epoki, na którego kształt mocno wpłynęły poglądy i idiosynkrazje autora – ale bardzo solidnie wykonane) dużo częściej i z większą pasją niż teraz.

Czy to możliwe, że tamte fascynacje były przynajmniej po...