Powstanie mimo woli

źródło: Plus Minus

Wiosna 1919 roku: okopy pod Czarnkowem i polski CKM (w tle polska wierzba). Reprodukcja: Bartosz Jankowski

źródło: Foka/Forum

10. Pułk Strzelców Wielkopolskich grzmi obcasami o bruk poznańskiego placu Wolności. Na czele – major Dziekanowski w binoklach

- 96 lat temu wybuchły walki w Poznaniu. Powiodło się, bo Wielkopolanie tworzyli wspólnotę , którą łatwo było przekonać najpierw do pracy organicznej, a potem do udziału 
w powstaniu. Zwycięstwo ułatwiła też typowa dla Niemców inercja połączona z legalizmem - mówi historyk Marek Rezler

Kiedy 26 grudnia 1918 roku Ignacy Jan Paderewski przyjechał do Poznania, w całym mieście zgasło światło. Dlaczego?

Niemcy je wyłączyli. Obawiali się, że gdy już Paderewski dotrze do miasta, nie zapanują nad tłumem. No i by zniechęcić ludzi do demonstracji, sięgnęli po najprostszy chwyt: wyłączyli uliczne latarnie. Była zima, ciemność zapadała bardzo wcześnie, a w Poznaniu nie leżał jeszcze śnieg. Światło padające z mieszkań i witryn tonęło w mroku.

Ale Polacy poradzili sobie z tym problemem...

Na spotkanie Paderewskiego wyszli z pochodniami, lampionami. W efekcie trasa od dworca do hotelu Bazar, gdzie miał się zatrzymać, została rozświetlona. Potem nawet zrodziła się plotka, że z powozu mistrza ktoś wyprzągł konie, a niesieni entuzjazmem poznaniacy sami pociągnęli pojazd. Zresztą podobnych legend powstało później sporo...

A dlaczego właściwie Niemcy tak bardzo obawiali się tej wizyty?

Tutaj sprawa nie jest ani jednoznaczna, ani do końca zbadana. Niemcy dopiero przegrali wojnę. W kraju zapanowała bieda, która zrodziła rewolucyjne niepokoje. Żołnierze marzyli tylko o powrocie do domów. Bardzo szybko mieli odczuć, że w powojennych realiach trudno będzie im znaleźć dla siebie miejsce. Zaczęła ich zżerać frustracja, chcieli wracać do armii, zasilali szeregi Grenschutzu (paramilitarna formacja ochotnicza przeciwstawiająca się...