Trzy tysiące słów

autor zdjęcia: Mirosław Stankiewicz

źródło: Forum

Orędzie było zaproszeniem dla niemieckich biskupów do udziału w milenium chrztu Polski (na zdjęciu obchody wrocławskie w roku 1966)

autor zdjęcia: Andrzej Kossobudzki-Orłowski

źródło: PAP

Wrocław 1966 r. Obchody milenium chrztu Polski. Na zdjęciu od lewej: abp Bolesław Kominek, abp John Kroll, prymas Stefan Wyszyński, abp Tabera Araoz

„Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci w chrystusowym urzędzie pasterskim" z 1965 roku otworzyło drogę do pojednania między dwoma narodami.

Orędzie z 18 listopada 1965 roku nie jest może całkiem zapomniane, ale znalazło się na marginesie narracji historycznych do tego stopnia, że zwykle podaje się jego błędny tytuł: w wielu podręcznikach mówi się o nim jako o „Liście biskupów polskich". Zwykle niechcący fałszuje się też brzmienie najważniejszego fragmentu, wzywającego do pojednania. Nie brzmiał on bynajmniej „przebaczamy i prosimy o przebaczenie", lecz dostojniej i zarazem rozważniej: „W tym jak najbardziej chrześcijańskim, ale i bardzo ludzkim duchu, wyciągamy do Was, siedzących tu, na ławach kończącego się soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie. A jeśli Wy, niemieccy biskupi i Ojcowie Soboru, po bratersku wyciągnięte ręce ujmiecie, to wtedy dopiero będziemy mogli ze spokojnym sumieniem obchodzić nasze Millennium w sposób jak najbardziej chrześcijański".

Dialogi z Niemcami

Niby to tylko kwestia szyku i doboru słów, ale w czasie, kiedy wybuchła „bomba z listem Kominka", jak określano to w biuletynach wewnętrznych KC PZPR, każde słowo miało znaczenie. W archiwach zachowały się trzy analizy przekładu listu na polski z oryginału niemieckiego, sporządzone przez ekspertów Urzędu ds. Wyznań. Ten przekład (w kilku...