Ruble dla zuchwałych

źródło: AFP

Pawlenko i jego fikcyjna jednostka dotarli aż do Berlina, a żeby przewieźć zagrabione po drodze łupy do Tweru, musieli wynająć 30 wagonów.

źródło: Corbis

Od 1942 r. oddział Pawlenki zatrudniał okolicznych chłopów m.in. do budowy dróg dla armii, a pieniądze na to płynęły prosto z Moskwy. Zyski trafiały do kieszeni Pawlenki i jego „oficerów”.

źródło: Rzeczpospolita

Nikołaj Pawlenko już pod koniec 1941 r. był poszukiwany za dezercję, a mimo to przez kolejną dekadę dowodził fikcyjną jednostką.

Ta historia nie miała prawa się wydarzyć! A jednak w latach 1942–1952 w Armii Czerwonej działała jednostka oszustów, która nie tylko dotarła do Berlina, ale też okradła ZSRR na grube miliony rubli.

Pomysłodawcą „drużyny" był Nikołaj Pawlenko, a skandal, który wybuchł po wykryciu afery, zagroził karierze przyszłego genseka KPZR Leonida Breżniewa. Materiały śledztwa do dziś są utajnione w kremlowskich archiwach i historycy nadal zachodzą w głowę, jak w totalitarnym państwie grupie dezerterów i hochsztaplerów udało się zakpić z samego Stalina i jego represyjnego systemu.

Wieczny uciekinier

Nikołaj Pawlenko, którego nazwisko wywoływało drgawki wśród stalinowskiego establishmentu, urodził się w 1912 r. w chutorze Nowyje Sokoły nieopodal Kijowa. Był synem zamożnego młynarza, który marzył o wysłaniu potomka na wyższe studia. Cóż, realizację planu przerwała bolszewicka zawierucha, a życie rodzinne obróciło się wniwecz podczas kampanii kolektywizacji i rozkułaczania ukraińskiej wsi. W 1928 r. szturmowcy OGPU aresztowali Pawlenków i jako wrogów narodu wysłali na Syberię. Młody Nikołaj zbiegł z transportu, lecz odtąd stał się wiecznym uciekinierem. Chyba dlatego szybko pojął podstawową prawdę o sowieckim systemie, w którym dokument był ważniejszy od człowieka. Zaczął więc samodzielne życie od podrobienia dowodu tożsamości, według którego został sierotą robotniczego pochodzenia (tj. klasowo słusznego) i jako taki podjął studia...