Rajski ptak w piekle

źródło: materiały prasowe

źródło: Rzeczpospolita

Biografia Okudżawy pióra Dmitrija Bykowa to prawie ideał tego rodzaju piśmiennictwa. Zgodnie z powinnościami biografa Bykow przedstawia fakty z życia wielkiego pieśniarza i poety rosyjskiego i analizuje szczegółowo jego twórczość. Zna ją na wyrywki, ale ocenia bez respektu: „zamiłowanie do sztampy i ogólnoludzkich banałów pozostało [u Okudżawy] na zawsze". Drogę życia bohatera książki pokazał na tle epoki wyjątkowo zasobnej w wielkie wydarzenia, tak że momentami czytelnik ma wrażenie, jakby obcował z freskiem historycznym, w którym Okudżawa pełni rolę cicerone. W dzieciństwie mały Bułat doznał na własnej skórze dobrodziejstw przodującego ustroju: ojca rozstrzelano w 1937 r., a matka spędziła w łagrach 18 lat. W szkole ucznia Okudżawę okrzyknięto trockistą i prześladowano. Te fakty ukształtowały go na całe życie.

Bykow, analizując Okudżawę, odnosi się do dwóch kluczowych wydarzeń jego życia, czyli do rewolucji październikowej i wojny ojczyźnianej. Ta pierwsza wynikła z odwiecznego marzenia ludzkości o lepszym świecie, lecz rychło zdominowała ją „niepowstrzymana erupcja zbydlęcenia, grabieży i szabru pod pretekstem rewanżu socjalnego". Był to „odwet prostactwa, triumf jaskiniowego prymitywizmu, straszliwego okrucieństwa i ciemnoty tego samego ludu, którym tak zachwycali się rewolucjoniści" – pisze Bykow. W II wojnie światowej Okudżawa wziął szczątkowy udział: jako ochotnik trafił do baterii...