Konieczność wbrew rozsądkowi

autor zdjęcia: Alamy Stock Photo / BEW

źródło: Rzeczpospolita

Niedokończony przez Jana Matejkę obraz z 1864 r. zatytułowany „Zakuwana Polska” („Polonia – rok 1863”). Alegoryczne przedstawienie Polski jako dumnej kobiety, którą Rosjanie zakuwają w łańcuchy w sprofanowanym kościele. Bohaterka wkrótce zostanie zesłana na Syberię

W nocy z 14 na 15 stycznia 1863 r. okupacyjne władze rosyjskie przeprowadziły w Warszawie akcję porywania młodych mieszkańców stolicy do rosyjskiego wojska. Polacy nazwali ją pogardliwie „branką”. Jutro minie 160 lat od tego rosyjskiego aktu terroru, który bezpośrednio przyspieszył wybuch powstania styczniowego.

O tej insurekcji pisze się niewiele. Niechętnie ją wspominamy. Powstanie styczniowe jest bowiem przykładem zrywu z góry skazanego na przegraną. To jedno z najsmutniejszych, okupionych krwią całego pokolenia wydarzeń w naszej historii. Sens tego desperackiego zrywu najlepiej oddaje wiersz napisany przez Adama Asnyka w 25. rocznicę wybuchu powstania styczniowego:

Boś ty nie przyszedł jako klątwa nieba

Ani nie spadłeś jak grom niespodzianie,

Lecz jak duchowa narodu potrzeba

W krwawej wypadków wypłynąłeś pianie

– Aby ostatnim orężnym...