Rozrachunki z kontrahentami – przedpłata, zaliczka, zadatek… (cz. II)

Przedpłata to kwota zapłacona dostawcy lub usługodawcy po zawarciu umowy, ale przed sfinalizowaniem transakcji. Zawsze stanowi ona część umówionej kwoty głównej. Jej zadaniem jest potwierdzenie ustaleń oraz zagwarantowanie zakupu w określonym terminie.

Przedpłata może przyjąć charakter zadatku lub zaliczki. To, którą z tych form będzie, zależy od woli i decyzji stron umowy. Ważne jednak, by w zawieranej umowie tę decyzję zamieścić.

Ogólny sposób działania instytucji zadatku wynika z treści art. 394 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU 2022 r., poz. 1360 ze zm.; dalej kc): W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Ważne!

Zadatek jest czynnością prawną, polegającą nie tylko na umownym jego uzgodnieniu, ale także na konieczności wręczenia wierzycielowi przez zobowiązanego przedmiotu zadatku, czyli określonej kwoty pieniędzy lub rzeczy ruchomej. Ustawodawca wskazuje, że ma to nastąpić „przy zawarciu umowy”.

Art. 394 § 1 kc wskazuje na możliwość wprowadzenia modyfikacji w stosunku do regulacji ustawowej. Ważne jest tylko, aby odpowiednie regulacje o sposobie i terminie zapłaty zadatku zostały zawarte w umowie.

Podobne stanowisko, co do określania terminu wpłaty zadatku, prezentuje Sąd Najwyższy w wyroku z 8 lutego 2008 r. (I CSK 328/07 ) stwierdzając, że: (…) nie jest zatem wykluczone,...