Narodziny imperium mongolskiego

autor zdjęcia: Picturehouse/courtesy Everett Collection/East News

źródło: Rzeczpospolita

Temudżyn i Börte – scena z nominowanego do Oscara filmu „Mongoł” (2007 r.) w reżyserii Siergieja Bodrowa

autor zdjęcia: Archives du 7e Art/DR/BE&W

źródło: Rzeczpospolita

Dżamuka na czele swojej armii – scena z nominowanego do Oscara filmu „Mongoł” (2007 r.) w reżyserii Siergieja Bodrowa

autor zdjęcia: Enerelt/Bahatur/wikipedia/CC BY-SA 3.0

źródło: Rzeczpospolita

Kabuł (1110–1148) – pierwszy chan Mongołów

Historia jest pełna tajemnic. Mniejszych lub większych, determinujących losy jednostek, narodów lub całego świata. Jedną z największych zagadek w dziejach jest powód, dla którego zapóźnione kulturowo plemiona nomadów azjatyckich nagle opuściły swoje jurty, aby podbić połowę znanego im świata i wepchnąć ludzkość na nowe tory historii.

Mongolia jako jednolita struktura państwowa narodziła się pod koniec XII w. Pod względem geograficznym różniła się od współczesnego państwa noszącego tę samą nazwę. Średniowieczna Mongolia kojarzy nam się z bezkresnym stepem pełnym jurt i pastwisk. W rzeczywistości kraina ta rozciągała się od pasm wielkiego Ałtaju na zachodzie, przez olbrzymie przestrzenie stepów i pustyń, aż do Wielkiego Chinganu na wschodzie. Była bardzo urozmaicona pod względem topograficznym i klimatycznym. To obszar obejmujący powierzchnię 3,2 mln km kw. – 10 razy większy od Polski.

Kraj śródlądowy, położony z dala od morza, pokryty tylko na północy gęstą tajgą. Wysokie łańcuchy górskie otaczające dawną Mongolię stanowiły naturalną barierę dla wilgotnego monsunowego powietrza. Stąd ziemie te niemal całkowicie pozbawione są rzek. Na większości obszaru krajobraz Mongolii malują jałowe stepy i półpustynie. Ten niezwykle surowy klimat charakteryzuje się ogromnymi amplitudami rocznymi i dobowymi. To jedna z największych różnic temperatur na świecie wynosząca nawet 100 st. C.

Choć step kojarzy nam się z krajobrazem nizinnym, w Mongolii ziemie położone poniżej 1000 m nad poziomem morza stanowią zaledwie 18 proc. terytorium tego kraju. To nie jest kraj stworzony dla rolnictwa. Ono po prostu nigdy tam nie mogło powstać. To surowy świat myśliwych...