Najazd mongolski na Ruś. Trauma czy dobrodziejstwo?

autor zdjęcia: WORLD HISTORY ARCHIVE/BE&W

źródło: Rzeczpospolita

Mongolską ekspedycją na Ruś dowodzili najbardziej utalentowani wodzowie Czyngis-chana. Nie mieli litości dla pokonanych

autor zdjęcia: Heritage Image Partnership Ltd /Alamy Stock Photo/BE&W

źródło: Rzeczpospolita

250 lat zależności od Mongołów zdeterminowało przyszłość Rosji, skazując ją na despotyczny ustrój, imperialny kształt oraz wieczne zacofanie wynikające z równie długiej wrogości wobec Zachodu

autor zdjęcia: WORLD HISTORY ARCHIVE/BE&W

źródło: Rzeczpospolita

W XIII w. imperium mongolskie najechało i podbiło Ruś Kijowską, niszcząc przy tym liczne miasta

Najazd mongolski głęboko wrył się w pamięć Rusi, urastając do rangi zbiorowej traumy. Z kolei historycy widzą w Mongołach sprawców przekształcenia Rosji w despotyczne imperium. Natomiast szkoła eurazjatycka dostrzega w 250-letniej zależności fundamentalne korzyści cywilizacyjne. Czym więc naprawdę obdarzyli Ruś stepowi wojownicy?

W 1223 r., nie wiadomo skąd, nieznany lud pojawił się na południowych stepach Rusi” – tak według historyka Michaiła Hellera rozpoczął się średniowieczny kataklizm, który pozostawił po sobie apokaliptyczny ślad w pamięci wschodnich Słowian. Rosja natomiast uważa najazd mongolski – podobnie jak polską okupację Kremla, inwazję 1812 r. Napoleona Bonaparte oraz II wojnę światową – za jedno z największych zagrożeń własnej egzystencji w 800-letniej historii. Dla podkreślenia ówczesnych wydarzeń język rosyjski opracował nawet specjalne słowa. To „naszestwie”, a więc napaść niewyobrażalna, jeśli chodzi o następstwa, oraz „igo” – oznaczające jarzmo.

Nieznany lud

Rzeczywiście, w 1223 r. o agresorach nie wiedziano nic. Późniejsza „Kronika Ławrientiewska” (1377 r.) tak opisywała sytuację: „Owego roku przyszli ludzie, o których nikt nie wie, jaki jest ich język, z jakiego są plemienia i jakiej wiary”. Ruś, a za nią Europa, mgliście zdawały sobie sprawę z istnienia imperium mongolskiego. O jego faktycznych rozmiarach, a szczególnie o militarnej organizacji nie wiedziały nic. Tymczasem groźna potęga miała tylko jeden cel. Był nim podbój. Nie wyjaśnia to jednak, dlaczego Temudżyn, od 1206 r. noszący tytuł Czyngis-chana, w ogóle uderzył na Ruś?

Znany przedstawiciel szkoły eurazjatyckiej...