Chwytanie kiczu za rogi

Chwytanie kiczu za rogi

TOMASZ BUREK

Wzgardziwszy przestrogami starożytnych, że niebezpiecznie jest wierzyć i nie wierzyć, wszystko żeni się ze wszystkim: trywialne z wyszukanym, profanację z dewocją, melancholię z karnawałem.

Andrzej Osęka, omawiając przed dwudziestu paru laty książkę Abrahama Molesa "Kicz, czyli sztuka szczęścia", pokusił się o rozgraniczenie na różne klasy zbioru obiektów nazywanych kiczem. Z jednej strony wyodrębnił kicz rozbrojony, zamknięty w rezerwacie przeszłości; sentymentalny, zabawny, rzewny, kolekcjonerski i pamiątkarski kicz r e t r o. "Wyprawy do tego rezerwatu - powiadał - są bezpieczne, t e n kicz nie wyjdzie ku nam potężną ławą, nie zaleje, nie przytłoczy". Druga forma kiczu natomiast, przykrojona do możliwości percepcyjnych i konsumpcyjnych człowieka współczesnej cywilizacji, jest zarówno ilościowo, jak też jakościowo oraz funkcjonalnie czymś zgoła innym. Podczas gdy retro-kicz cieszy się, wedle referowanego tu poglądu, zainteresowaniem warstwy kulturalnie przodującej, intelektualistów, zbieraczy, estetów i artystów, którzy podejmują swoistą grę ze światem jego wyobrażeń, to drugi model kiczu, przeciwnie, stanowiąc agresywną szkołę złego gustu rozprzestrzenia się z prędkością choroby zakaźnej; odciąga on uwagę mas od sztuki ku jej imitacjom i falsyfikatom.

...