Czekając na Napoleona

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Jerzy Kossak „Napoleon przekracza Niemen”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Joseph Nicolas Jony „Wojska Napoleona szturmują Wilno”, obraz z 1 poł. XIX wieku

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Tadeusz Tyszkiewicz Rycina francuska z XIX w.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Pokój tylżycki w 1807 roku został zawarty na tratwie zacumowanej na Niemnie. Obraz Adolphe'a Roehna z XIX wieku

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Generał Józef Sierakowski 12 lipca 1812 roku w katedrze wileńskiej wzywa do powstania przeciwko Rosji, rycina Johanna Schönberga, XIX wiek

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Dominik Radziwiłł. Portret nieznanego malarza (prawd. z kręgu wileńskiej szkoły Jana Rustema), 1. ćwierć XIX w.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Michał Kleofas Ogiński. Mal. Francois Xavier Fabre, XIX wiek

źródło: Fotorzepa

Car Aleksander I

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Adam Jerzy Czartoryski

źródło: Fotorzepa

Czapka szwoleżerska

źródło: Fotorzepa

Czapka oficera 17. Pułku Ułanów Litewskich z 1812 roku

źródło: Fotorzepa

Michał Elwiro Andriolli, ilustracja do „Pana Tadeusza”. „Poloneza czas zacząć. – Podkomorzy rusza/I z lekka zarzuciwszy wyloty kontusza,/I wąsa podkręcając, podał rękę Zosi” (za nim gen. J.H. Dąbrowski)

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Michał Elwiro Andriolli, ilustracja do „Pana Tadeusza” „Patrzą w sad, gdzie wśród pączków barwistego maku/ Stał ułan jak słonecznik w błyszczącym kołpaku/ Strojnym blachą złocistą i piórem koguta/ Przy nim dziewczę, w zielonej sukience jak ruta”

źródło: Fotorzepa

Kobieta (prawd. markietanka) częstuje winem rannego pod Borodino żołnierza gwardii francuskiej i jego kolegę, ryc. z epoki

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Jean Louis Meissonier „Napoleon ze sztabem”, ok. 1860 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Stanisław Sołtan, prezes Komisji Rządu Tymczasowego Wielkiego Księstwa Litewskiego, powołanej w 1812 r. przez Napoleona

źródło: Fotorzepa

Starcie jazdy polskiej z rosyjską w bitwie pod Mirem, rycina z epoki

„Ogarnęło Litwinów serca z wiosny słońcem,/ Jakieś dziwne przeczucie, jak przed świata końcem,/ Jakieś oczekiwanie tęskne i radosne” – jeśli wierzyć poetyckiemu wspomnieniu Adama Mickiewicza, zbliżającej się do granicy imperium Aleksandra I Wielkiej Armii towarzyszyły rozbudzone nadzieje Polaków, którzy 17 lat wcześniej z wyroków wielkiej polityki stali się rosyjskimi poddanymi.

Z perspektywy swoich 14 wówczas lat poeta zapamiętał jedność umysłów i serc oraz optymistyczną ocenę szans na zwycięstwo w rozpoczynającej się wojnie: „Wszyscy pewni zwycięstwa wołają ze łzami:/ „Bóg jest z Napoleonem, Napoleon z nami!”.„ W jakim stopniu jednak w pisanym po z górą 20 latach utworze można odnaleźć rzeczywisty nastrój owej chwili, dla wielu „jednej takiej wiosny w życiu”? Czy wiersze tworzone wśród przytłaczającej szarości życia codziennego na „paryskim bruku”, w atmosferze „potępieńczych swarów” emigracji nie idealizują nadmiernie przeszłości?

Pocziciwscy i Targowiccy

Sięgnijmy po jeszcze jedno źródło literackie – dzieło, a raczej dziełko, autora obdarzonego bez wątpienia mniejszym od Mickiewicza talentem, ale pisane niemal na gorąco. W wyzwolonym przez Wielką Armię Mińsku urodziny Napoleona przypadające 15 sierpnia 1812 roku wytworne towarzystwo uczciło premierą komedioopery Jana Chodźki „Litwa oswobodzona, czyli przejście Niemna”. Autor – ziemianin, a przy tym do niedawna jeden ze współpracowników księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, z zapałem oddający się pracy na niwie edukacyjnej – przedstawił w niej wydarzenia, które rozegrały się w jednej z nadgranicznych miejscowości w chwili wkraczania armii cesarza na Litwę. W ostatniej scenie komedioopery okoliczna szlachta i chłopi udają się na powitanie nadchodzących...