Kryzys finansowy czy kryzys myślenia?

autor zdjęcia: Jerzy Dudek

źródło: Fotorzepa

autor zdjęcia: Mirosław Owczarek

źródło: Rzeczpospolita

Czytaj więcej:

• Leszek Balcerowicz nie ma racji

Rozległa władza polityczno-gospodarcza prowadzi często do działań, które wywołują głębokie załamanie gospodarki

Termin „kryzys” gospodarczy jest w potocznej opinii zwykle kojarzony z rynkiem i kapitalizmem. Tymczasem największe kryzysy i załamania gospodarki występują w systemach, gdzie władza polityczna (państwo) jest nieograniczona lub słabo ograniczona i – w konsekwencji – sektor prywatny i legalny, wolny rynek są całkowicie lub w dużej mierze wyparte.

Skrajnym przypadkiem takiego systemu jest socjalizm. Władza polityczna nie ma tu żadnych instytucjonalnych ograniczeń, nie istnieje podział władzy, dodatkowo – poprzez monopol własności państwowej – zlewa się z władzą gospodarczą. Gdy tak rozległa władza polityczna „wpadała” w ręce zbrodniczych czy lekkomyślnych i niekompetentnych jednostek, podejmowano decyzje, które prowadziły do głębokich i bolesnych dla ludzi załamań gospodarek. W najbardziej drastycznych przypadkach miały one charakter katastrof humanitarno-gospodarczych (np. stalinowska kolektywizacja rolnictwa w ZSRR 1930 r., Wielki Skok i Rewolucja Kulturalna w maoistowskich Chinach, zbrodnie Czerwonych Khmerów w Kambodży).

W mniej drastycznych, ale nadal gospodarczo dotkliwych przypadkach, było to “awanturnictwo polityczno-gospodarcze”, np. forsowanie uprawy kukurydzy przez Chruszczowa w ZSRR, trzciny cukrowej na Kubie przez Fidela Castro, wpędzenie Polski w pułapkę długu zagranicznego za czasów Gierka czy Rumunia – za Ceaucescu.

Wiele krajów ma systemy quasi-socjalistyczne (rozległy...