Wstąpiłem na szczyt góry

źródło: Getty Images

MARTIN LUTHER KING JR. Równo 50 lat temu lider amerykańskiego ruchu praw obywatelskich przemawiał w Memphis. Następnego dnia został zamordowany. Prezentujemy jego ostatnie wystąpienie, po raz pierwszy w całości przetłumaczone na polski, ze wstępem historyka Philipa E. Steele'a.

Upodstaw XVII-wiecznej, anglosaskiej Ameryki pobrzmiewają pojęcia zapożyczone z Biblii hebrajskiej – przede wszystkim tak zasadnicza w Nowej Anglii idea Przymierza, pielęgnowana po dziś dzień jako „amerykańska wyjątkowość". Istotna tu jest również wspólna tożsamość, jaką koloniści odczuwali z biblijnymi Izraelitami w kontekście ich przejścia przez pustynię. Tożsamość ta odżyła wiele pokoleń później, gdy żydowscy pionierzy w Palestynie przypominali Amerykanom ich zasiedlanie Zachodu.

Ten leżący u podstaw Ameryki związek z Izraelem – nazwany fachowo hebraizmem – widoczny jest m.in. w „świętej topografii" Ameryki kolonialnej (tzn. nazwy miejscowości upamiętniających np. Betlejem, Hebron, Salem); w obowiązkowym nauczaniu języka hebrajskiego na każdym z dziesięciu uniwersytetów założonych przed wojną o niepodległość; czy w powszechnym użyciu hebrajskich imion wśród kolonistów protestanckich (Rachela, Sara, Estera, Rebeka – oraz Jozue, Daniel, Samuel, Natan).

Wśród czarnych Amerykanów przeważa natomiast poczucie wspólnej tożsamości z Izraelitami w kontekście egipskiej niewoli. Skierowane do faraona słowa Mojżesza: „Tak powiedział Pan, Bóg Izraela: »Wypuść mój lud«" – głęboko rezonowały wśród amerykańskich niewolników. Epopeja z Księgi Wyjścia dawała im nadzieję, że oto nadejdzie dzień końca niedoli i...