Pensjonat w Ostrowi

źródło: Archiwum IPN

Grupa ostrowskich Żydów na chwilę przed wymordowaniem całej społeczności

źródło: archiwum autorki

Jadwiga Długoborska, z domu Wagner. Zdjęcie z ok. 1922 roku

źródło: ze zbiorów Anny Pekowskiej

To jeszcze nie masakra. Zdjęcie sterroryzowanych przez Niemców mieszkańców Ostrowi z pierwszych dni września 1939 roku

Jaki sens miała śmierć Jadwigi Długoborskiej? W imię jakich wartości zginęła? I czego można dowiedzieć się o niej, dociekając prawdy po 70 latach?

Siódmego kwietnia 1931 r. na dziedzińcu neogotyckiego kościoła w Ostrowi Mazowieckiej, otulonej sosnowymi lasami Puszczy Białej, Maria z Ostrowskich i jej świeżo poślubiony mąż Witold Pilecki odbierali kwiaty i życzenia od licznie zgromadzonych gości. Mieszkańcy Ostrowi przyzwyczaili się do wojskowych małżeństw i widoku munduru wojskowego. W pobliskim Komorowie działała Szkoła Podchorążych Piechoty i stacjonował 18. Pułk Artylerii Lekkiej (PAL) – symbole niepodległego państwa. Po ulicach miasta chodził major Henryk Sucharski i Zygmunt Szendzielarz, w latach wojny dowódca partyzantki wileńskiej, ps. Łupaszka. Bezpośrednio po wojnie jeden z żołnierzy „Łupaszki", Leon Beynar, szerzej znany jako Paweł Jasienica, autor takich bestsellerów, jak „Polska Piastów" czy „Polska Jagiellonów", ukrywał się w pobliskiej miejscowości Jasienica, od której nazwy przyjął swój pisarski pseudonim.

Osiem lat po ślubie Pileckich, na początku września 1939 r., wojsko niemieckie zajęło Ostrów Mazowiecką. Przez pewien czas ważyły się losy miasta. W końcu granicę wytyczono ostatecznie. Ostrów znalazła się po stronie niemieckiej, siedem kilometrów dalej rozciągała się strefa rosyjska. W dniu największego święta narodowego Polski, 11 listopada 1939 r., Niemcy przeprowadzili pierwszą na terenie Generalnej Guberni masową eksterminację około 500 ostrowskich Żydów;...