Sądownictwo jak szlachetne zdrowie

Dla czekających na wyrok marzenie o arbitrach wolnych od strachu pozostanie marzeniem – pisze sędzia.

Gdy byłem studentem pierwszego roku nauk prawnych, siwiuteńki Profesor tłumaczył, co oznacza słowo „sąd". Stawiał pytanie, czy „sąd" to budynek, do którego ktoś przybije szyld z taką nazwą? Czy też może to organ władzy, który parlament nazwie tak w ustawie? A może chodzi o instytucję o pewnych cechach, które ją odróżniają od pozostałych elementów życia społecznego, a przez to dopiero czynią sądem?

W ustach prawnika słowa muszą mieć swoją wagę. Jestem więc pewien, że dwie pierwsze definicje Profesor odrzucał. Aby słowo „sąd" użyte zostało z sensem, wspomniana tabliczka nie może zostać przybita na dowolnym budynku. Ustawa nadająca tę nazwę instytucji, która sądem nie jest, stanowi kłamstwo. Pozostaje więc znaczenie trzecie. A skoro tak, to musimy odpowiedzieć na pytanie, jakie to cechy odróżniają „sąd" od innych wytworów życia społecznego.

Nie obok stron, lecz z ich udziałem

Nie poszukujemy tu znaczenia słowa „sąd" w rozumieniu konstytucji takiego lub innego państwa, lecz znaczenia będącego elementem cywilizacji (kultury), w której od setek lat wzrastamy. Ojcowie...