Krajowe i unijne: ważne i ważniejsze

Spór o prymat konstytucji nad traktatami nie wygasa.

W dyskusji o zgodności z unijnymi traktatami (traktat o Unii Europejskiej i traktat o Funkcjonowaniu UE) zmian w organizacji wymiaru sprawiedliwości w Polsce powraca pytanie wydawałoby się zupełnie podstawowe: co ma pierwszeństwo: konstytucja czy prawo Unii Europejskiej?

Najpierw dwa założenia. Po pierwsze, odpowiedź nie może być uproszczona. Po drugie, nadrzędność konstytucji, w świetle dotychczasowego orzecznictwa polskiego Trybunału Konstytucyjnego, powinna być rozumiana w sposób, który pozwala na wykonanie zobowiązań wynikających z naszego członkostwa w Unii.

Te kwestie nie pojawiają się w polskiej debacie po raz pierwszy. O to, co wynika z zasady pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej względem Konstytucji RP, pytał już zarówno Sąd Najwyższy w 2018 r., jak i Naczelny Sąd Administracyjny w 2019 r. Zasada pierwszeństwa zobowiązuje SN do odstąpienia od stosowania tych przepisów krajowych, które zastrzegają właściwość Izby Dyscyplinarnej, jeśli SN uzna, że w Izba obecnym składzie nie jest organem bezstronnym i niezawisłym od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Zresztą tak orzekł Sąd Najwyższy – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyrokach z 5 grudnia 2019 r. i 15 stycznia 2020 r. Odpowiadając zaś na pytanie prejudycjalne NSA ws. odwołań od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa, TSUE wskazał, że zasada pierwszeństwa wymaga odstąpienia od zastosowania omawianych zmian w...