Bezstronność wymagana

źródło: Shutterstock

Zakaz udziału sędziego w rozpoznawaniu sprawy, w której w instancji niższej brał udział w orzekaniu, jest warunkiem rzetelnego procesu na wokandzie ETPC.

Zasada bezstronności sędziego w polskiej procedurze cywilnej znajduje odzwierciedlenie m.in. w przepisach regulujących instytucję wyłączenia sędziego. Zgodnie z art. 48 § 1 pkt 5 kodeksu postępowania cywilnego sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia. Przepis ten należy rozumieć w ten sposób, iż wyłącza on od rozpoznawania sprawy w sądzie drugiej instancji lub w Sądzie Najwyższym (w przypadku rozpoznawania skargi kasacyjnej) sędziego, który w instancji niższej (odpowiednio pierwszej lub drugiej) brał udział w orzekaniu.

Analiza orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego prawa do rzetelnego procesu (art. 6 ust. 1 europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, DzU z 1993 r. nr 61, poz. 284 dalej: konwencja) prowadzi do wniosku, że powyższa kwestia przysparza problemów w orzecznictwie sądów będących sygnatariuszami konwencji.

Ponownie ten sam sędzia

Niejako sztandarowym orzeczeniem w tym przedmiocie było orzeczenie ETPC z 2012 r. wydane w sprawie Toziczka przeciwko Polsce (wyrok ETPC z 24 lipca 2012 r., skarga nr 29995/08).

Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco. Pomiędzy stronami sporu toczyła się sprawa cywilna. Wyrokiem z 16 czerwca 2003 r. Sąd Okręgowy w Opolu oddalił żądanie skarżącej. Wyrokiem z...