Rzeczpospolita Samorządna

źródło: Giedymin Jabłoński

Przyszłość widzieliśmy w samorządności. Tam widzieliśmy największe możliwości – wspomina Jerzy Buzek (z lewej)

źródło: Stefan Kraszewski

Na czele związku stał Lech Wałęsa

źródło: Giedymin Jabłoński

Hala Olivia w Gdańsku gościła delegatów od 5 do 10 września oraz od 26 września do 7 października 1981 r.

Wizję zdecentralizowanej części Samorządnej Rzeczpospolitej zapisaliśmy 40 lat temu w tezie 21 Programu: Samodzielne prawnie, organizacyjnie i majątkowo samorządy terytorialne muszą być rzeczy­wistą reprezentacją społeczności lokalnej.

Ta wizja została przekuta w najbardziej – zdaniem wielu – udaną z polskich reform: zbudowaliśmy silną podstawę Polski lokalnej – gminy, a później odtworzyliśmy powiaty i powołaliśmy do życia podmioty polityki regionalnej – województwa samorządowe. Samodzielność prawna i organizacyjna jest zapewniona, choć w coraz większym zakresie ograniczana, zwłaszcza przez nadregulację prawną oraz przyznawanie upraw­nień decyzyjnych organom nadzoru (np. kuratorom).

Samodzielność majątkową – dzięki zakresowi komuna­lizacji – uzyskały gminy, natomiast powiatom i województwom nie przekazano składników mienia, które mogłyby mieć istotne znaczenie dla

ich wzmocnienia (np. różnych agencji państwowych). Gminy ponad 5 proc. dochodów własnych pozyskują ze swego majątku (sprzedaż, dzierżawa).

Obywatele powinni decydować

Podstawą autentycznego samorządu terytorialnego musi być wyłonienie go w wolnych wyborach. Powinny one zapewnić możliwość kandydowania osobom wysuniętym przez organizacje społeczne, a także grupy obywatelskie. Żadne listy wyborcze nie mogą korzystać z preferencji. (...).

Wolne wybory do organów stanowiących są zapewnione. Z czasem uzyskaliśmy też przekazanie...