Jak kontrolować spółki komunalne

Kto powinien kontrolować samorządowe spółki? Organ stanowiący, komisja rewizyjna, poszczególni radni, a może jest to zadanie zastrzeżone tylko dla wewnętrznych organów spółek?

Wiele gmin wykonuje zadania własne nie tylko za pośrednictwem swoich jednostek organizacyjnych. Zaspokajanie potrzeb wspólnoty samorządowej następuje poprzez prowadzenie gospodarki komunalnej. Przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 679; dalej: u.g.k.) wpływają na wykonywanie jej także przy wykorzystaniu spółek prawa handlowego.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 u.g.k. jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć lub przystępować tylko do spółek kapitałowych (spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek akcyjnych). Gospodarka komunalna nie może być prowadzona przez spółki osobowe (spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne), prostą spółkę akcyjną i spółkę europejską.

Oznacza to, że gospodarka komunalna może być prowadzona przez spółki komunalne będące osobami prawnymi. Spółki komunalne są zatem zawsze podmiotami odrębnymi od gminy – mają własną osobowość prawną (którą nabywają z momentem wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego), prowadzą własną gospodarkę finansową i zaciągają zobowiązania na własny rachunek.

Spółki komunalne, w praktyce, wykonują istotne zadania publiczne w postaci np. gospodarki odpadami komunalnymi lub budownictwa komunalnego. Ich funkcjonowanie wiąże się z obracaniem znacznymi sumami pieniężnymi,...