Jak należy stosować zasadę zapobiegania i przezorności

Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że zasadniczym celem instrumentów prewencyjnej ochrony środowiska jest sterowanie działaniami inwestycyjnymi w taki sposób, aby możliwie jak najwcześniej zapobiegać powstaniu ich negatywnych skutków dla środowiska.

Jak stanowi art. 6 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (DzU z 2022, poz. 2556, z późń. zm.; dalej: p.o.ś.) kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko, jest obowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu (ust. 1), a gdy to negatywne oddziaływanie nie jest jeszcze w pełni rozpoznane, jest obowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze (ust. 2).

Zasada ta zakłada więc prewencyjne przeciwdziałanie niekorzystnym skutkom określonych zamierzeń na środowisko również w sytuacji, gdy brak jest pewności, czy skutki te wystąpią. Istota zasady przezorności sprowadza się do tego, aby w sytuacji, gdy nie można wiarygodnie uzasadnić, że oddziaływanie na środowisko jest nieznaczące, można uznać, iż może ono być znaczące.

Innymi słowy, sięgnięcie po środki ochrony środowiska, w tym reglamentacyjne, polegające na zakazie podejmowania pewnych działań, nie musi być następstwem wykazania szkodliwości tych działań, czyli jej udowodnienia w sposób wolny od wątpliwości, ale może opierać się na uprawdopodobnieniu oraz wynikającej z niego hipotezie co do potencjalnego wpływu tych działań na środowisko.

W orzecznictwie podkreśla się, że hipoteza ta nie może być dowolna i musi zostać wywiedziona z racjonalnych przesłanek, które powinny dać się zweryfikować, jednak nie musi być pewna w stopniu wykluczającym odmienną wersję wydarzeń...