Pamięć pieców

autor zdjęcia: Robson90/AdobeStock

źródło: Rzeczpospolita

Dla powracających w rodzinne strony kontakt z przestrzeniami i obiektami własnej przeszłości stanowi sposób na poradzenie sobie z dysharmonią życia przerwanego przez wojnę, niebezpieczeństwo ludobójstwa, wysiedlenie i emigrację.

Gdy w 1998 roku spacerowaliśmy z Carlem i Lotte po ich Czernowitz, początkowo uderzyło nas, że w trakcie długiego okresu ich wysiedlenia i emigracji przewagę wśród ich wspomnień zaczęły zyskiwać reminiscencje krytyczne i traumatyczne. Nasze wspólne wizyty na publicznych placach i centralnych ulicach miasta wydobyły z nich szerokie narracje historyczne. Choć jednak wrócili do Czernowitz z silnym przywiązaniem i nostalgicznymi wspomnieniami miasta, w którym spędzili dzieciństwo i młodość, to w samym mieście raz po raz ciągnęło ich do miejsc, w których społeczność żydowska doznała upokorzenia i prześladowań. My również zachęcaliśmy ich do odwiedzania tych lokalizacji, pragnąc własną wiedzę historyczną o okresie wojennym w Czerniowcach pogłębić o informacje, jakie miejsca te przywołają u dawnych mieszkańców.

Kiedy jednak szliśmy ulicami miasta w kierunku domów, w których spędzili dzieciństwo i młodość, kiedy weszliśmy do kamienicy, w której Lotte przeżyła pierwsze 27 lat swojego życia i w której, z wyjątkiem krótkiego okresu w getcie, wraz z Carlem przeżyła wojnę, spodziewaliśmy się również usłyszeć od nich bardziej jednoznacznie pozytywne wspomnienia domu, przyjaźni i wspólnoty, które przede wszystkim skłoniły ich do powrotu. Lotte całymi latami w szczegółach opisywała swoje mieszkanie i dawała do...