USA ugięły się pod polską presją

Bll Clinton nie miał wizji ani strategii – mówi Jerzy Koźmiński, ambasador RP w Waszyngtonie w latach 1994-2000.

Decyzja Billa Clintona o poszerzeniu NATO przesądziła o tym, że Polska jest dziś częścią Zachodu. Kiedy ją podjął?

Już styczniu 1994 r. Clinton złożył w Pradze deklarację, że „rozszerzenie NATO to nie jest kwestia »czy«, ale »kiedy« i »jak«”. Wtedy jednak kierował się głównie chęcią wyjścia naprzeciw oczekiwaniom Polski oraz innych krajów Grupy Wyszehradzkiej, które domagały się otwarcia sojuszu atlantyckiego dla nowych demokracji z Europy Środkowej. Stanowisko prezydenta oraz kierownictwa USA krystalizowało się przez kilka kolejnych miesięcy. Pod koniec 1994 r. administracja miała już w tej sprawie jasny pogląd i z jej inicjatywy NATO zapowiedziało, że zostaną podjęte wspólne prace koncepcyjne nad poszerzeniem sojuszu.

Na co liczył Clinton?

To nie był, jak w przypadku Ronalda Reagana, efekt wcześniej przyjętej wizji i strategii. Od 1989 r. wydarzenia w naszej części Europy toczyły się błyskawicznie. Administracja George’a H. Busha była nimi zaskoczona, nie miała jasnej koncepcji, jak działać po rozwiązaniu Układu Warszawskiego i rozpadzie ZSRR. Bill Clinton jako gubernator stanu Arkansas nie posiadał doświadczenia w sprawach zagranicznych, a w 1992 r. wygrał wybory pod hasłem „Gospodarka, głupcze!”. Zakładał, że skoro Ameryka wygrała zimną wojnę, to teraz powinna się skoncentrować na rozwiązywaniu problemów...