Czy Kopernik był Polakiem?

autor zdjęcia: Szczebrzeszyński/Wikimedia Commons

źródło: Rzeczpospolita

Pomnik Mikołaja Kopernika w Warszawie odsłonięto 19 lutego 1873 r. z okazji obchodów 400. rocznicy urodzin uczonego

To pytanie zawsze mnie oburzało. Jak można w ogóle kwestionować polską narodowość jednego z największych synów naszej ziemi? Przecież od dziecka powtarzano nam słynną rymowankę: „wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, polskie wydało go plemię”.

W szkole z wypiekami na twarzy słuchaliśmy przejmującej opowieści, jak rankiem 11 lutego 1942 r., harcerz Szarych Szeregów Maciej Aleksy Dawidowski ps. Alek usunął niemiecką tablicę z pomnika Kopernika w Warszawie. Każdy Polak, a szczególnie każdy rodowity warszawianin, zna wyryte złocone napisy na cokole pomnika: po jednej stronie łaciński napis „Nicolao Copernico Grata Patria” (pol. Mikołajowi Kopernikowi Wdzięczna Ojczyzna), z drugiej strony po polsku – „Mikołajowi Kopernikowi Rodacy”. Wydaje się więc, że sprawa jest jasna. Tęgie umysły wielkich historyków po licznych badaniach ksiąg archiwalnych orzekły bez cienia wątpliwości, że ksiądz Mikołaj Kopernik był Polakiem. Niestety, to jedno zdanie zawiera aż trzy nieścisłości.

Czy potrzebujemy nowych badań nad życiem Kopernika?

Pierwsza nieścisłość dotyczy badaczy życia Mikołaja Kopernika. Do dzisiaj w szkołach uczymy się o wielkim astronomie, posługując się ogólnikami wyrażonymi głównie przez badaczy XIX-wiecznych. Już w roku 1802 polski polihistor Jan Władysław Śniadecki opublikował w tomie drugim „Roczników Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk” 109-stronicową rozprawę „O Koperniku”. Przekonywał w niej, że Mikołaj Kopernik był bez wątpienia wielkim Polakiem. Nawiązał tym samym do własnej przemowy sprzed dziesięciu lat,...