Ostateczna potrzeba wojskowa

Życie nieposłusznego żołnierza jest cenniejsze od rozkazu.

Wojsko to niewątpliwie najbardziej sformalizowana struktura społeczna, której funkcjonowanie opiera się na dyscyplinie. W tej hierarchicznej strukturze zasada karności rozumiana jako obowiązek posłuszeństwa podwładnych wobec przełożonych stanowi warunek sine qua non jej sprawnego działania.

Ustawodawca zobowiązany jest wykreować normy prawne, które będą sprzyjały przestrzeganiu dyscypliny wojskowej. Jednym z kluczowych instrumentów prawnych służących zapewnieniu przestrzegania dyscypliny wojskowej jest prawnokarna instytucja rozkazu wojskowego.

Definicja rozkazu

Rozkaz znajduje pole działania tam, gdzie dla osiągania celów społecznych stosunki wewnętrzne oparte są na surowej dyscyplinie. Kodeksy karne wojskowe okresu międzywojennego nie zawierały ustawowej definicji rozkazu. Po raz pierwszy definicja taka pojawiła się w art. 81 kodeksu karnego Wojska Polskiego z 1944 r., zgodnie z którym przez rozkaz należało rozumieć zarządzenie lub rozporządzenie, wydane w trybie służbowym przez przełożonego podwładnemu albo przez starszego stopniem wojskowym – młodszemu.

Pojawiające się w tej definicji określenia „zarządzenie”, „rozporządzenie” powodowały chaos prawny, gdyż dopuszczały możliwość łączenia rozkazu z aktami normatywnymi, do których wydawania nie byli uprawnieni przełożeni wojskowi. Niewątpliwie rozporządzenie ministra obrony narodowej nie nosiło cech...