Polityka braku tolerancji

autor zdjęcia: Jakub Ostałowski

źródło: Fotorzepa

Jan Maria Rokita

źródło: Rzeczpospolita

Pokorne znoszenie inności politycznej konkurencji jest możliwe tylko wtedy, gdy realna polityka wykracza poza strefę nagiej walki o władzę – pisze były polityk

Albo będziecie mnie słuchać, albo wyginiecie jak dinozaury” – mówił polski premier do opozycji. Niezwykła była szczerość tej inwokacji, trudna do wyobrażenia w ustach przywódcy któregoś z państw zachodnich

Ani polityka nie jest tolerancyjna, ani tolerancja nie jest w istocie cnotą polityczną. W dziedzinie polityki tolerancja adaptuje się z trudem i tylko pod pewnymi warunkami, bo też polityka nie jest jej ojczyzną.

Prawo do życia w błędzie

Miejscem, w którym tolerancja się narodziła jest – jak wiadomo – religia, a umysłowy grunt dla tych narodzin stworzyło wyłożone przez św. Tomasza z Akwinu prawo człowieka do życia w błędzie. Późniejsi oświeceniowi teoretycy tolerancji, z Johnem Lockiem na czele, ograniczali wyraźnie domenę owej cnoty do życia religijnego.

Kiedy mniej więcej od XIX wieku – głównie za sprawą liberalnej argumentacji Johna Milla – istotnie rozszerzyliśmy domenę tolerancji, polityka nadal była poza nią. Rozmaitych „ekscentryków” – jak pisał Mill – można bowiem tolerować, ale tylko dlatego, że są rzeczy bezwzględnie wspólne, wspólnotowo narzucone i wykluczające tolerancję dla wszelkiego „ekscentryzmu”. I one właśnie są polityczne: choćby obrona ojczyzny, dotrzymywanie umów czy niestosowanie przemocy w stosunkach prywatnych.

Pokorny szacunek

Nikt roztropny nie postulował tedy...