Pierwsza Ameryka ery nowożytnej

źródło: Materiały Muzeum Historii Polski

„Szlachta w mundurach wojewódzkich na polu elekcyjnym”, obraz z czasów elekcji Stanisława Augusta. Na obwodzie obrazu – herby ziem i województw dawnej Rzeczypospolitej. Nad namiotem powiewają godła Korony i Litwy

źródło: Materiały Muzeum Historii Polski

Model wzniesionego w XVII wieku (dziś nieistniejącego) kościoła ormiańskiego w Zamościu

źródło: Materiały Muzeum Historii Polski

Typ ikony znany jako Eleusa lub Umilenije obecny byl w większości cerkwi prawosławnych i unickich na ziemiach I RP

Między XIV a XVIII wiekiem stworzyliśmy państwo, które niczym USA przyciągało ludzi obietnicą sprawiedliwych praw i tolerancji – dowodzą twórcy wystawy „Pod wspólnym niebem – Rzeczpospolita wielu narodów, wyznań i kultur”

To istniejące ponad 400 lat państwo było obszarem rozwoju cywilizacyjnego, stabilizacji i przybraną ojczyzną dla wielu narodów i pojedynczych przybyszów ze świata. Tak jak w wypadku Ameryki znajdowali do Rzeczypospolitej drogę ci, którzy uciekali spod tyranii, i ci, którzy chcieli zarobić pieniądze na swoich umiejętnościach, pomysłach i talentach. Ci, którzy chcieli wyznawać swoją wiarę bez lęku o zmuszanie ich do konwersji lub odgórnego narzucania religii. Rzeczpospolita potrafiła wykorzystać kapitał wynikający z mitu „nieograniczonych możliwości". Trwało to ponad trzy stulecia, zanim zaczęły się objawy kryzysu. Ale czy 300 lat to mało? Czy Wielkie Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego albo Imperium Brytyjskie trwały dłużej w okresie swojej świetności?

Zapomniana wartość

Wystawy poświęconej dawnej Rzeczypospolitej jako fenomenowi swobód i rozkwitu cywilizacyjnego w naszej części Europy dotąd nie było. Najbliższa tej idei była ekspozycja „Kraj skrzydlatych jeźdźców" z 2000 roku, która pokazała Polakom i ludziom Zachodu splendor kultury i potęgi militarnej Rzeczypospolitej. Wielka wystawa o sarmatyzmie, a potem o staropolskiej kulturze funeralnej w Muzeum Narodowym w Poznaniu zajmowała się raczej fenomenem...