Potęga resentymentu

źródło: AFP

1 stycznia 1900. Najjaśniejszy Pan Franciszek Józef I świętuje początek nowego wieku

źródło: Plus Minus

Marc Ferro, „Resentyment w historii. Zrozumieć nasze czasy” - Przełożył Wojciech Prażuch. Czytelnik 2013

autor zdjęcia: Andrzej Krauze

źródło: Plus Minus

Europie przydałoby się jakieś ogólnokontynentalne poczucie krzywdy. Ale próżno go szukać: ani pamięć nazizmu i komunizmu, ani lęki przed muzułmanami czy imigrantami nie spełniają tego zadania. Zagrożonej w swym dobrobycie klasie średniej, dawniej zwanej mieszczaństwem, na pociechę został nacjonalizm.

Jubileusz sześćdziesięciolecia panowania cesarza Franciszka Józefa w 1908 roku był jedną z najbardziej wystawnych uroczystości w dziejach monarchii Habsburgów. Przez trzy godziny 12 tysięcy osób defilowało przed cesarzem; na czele szli marszałkowie i przedstawiciele arystokracji, za nimi 19 grup w historycznych kostiumach obrazujących dzieje domu habsburskiego, a wreszcie przedstawiciele narodowości zamieszkujących 50-milionowe imperium, sięgające od Galicji po Bośnię, i od Innsbrucku po Lwów. Mogłoby się zdawać, że trudno o lepszy dowód potęgi naddunajskiej monarchii i Wiednia, „europejskiej stolicy uciech i muzyki", miasta Gustava Mahlera i Zygmunta Freuda.

A jednak ta kosztowna impreza kompletnie minęła się z celem. „W trakcie spektaklu prezentującego nikomu szerzej nieznanych »współobywateli«: Rusinów, Rumunów czy Chorwatów – pisze wybitny francuski historyk Marc Ferro, autor książki „Resentyment w historii" – wiedeńczycy raptem uzmysłowili sobie, że »już nie są u siebie«. Zdali sobie sprawę, czym tak naprawdę jest wielonarodowe imperium, i ogarnęło ich przerażenie".

Syndrom zatrzaskiwanych drzwi

Unia Europejska A.D. 2013 pod wieloma względami przypomina monarchię Habsburgów. I dziś wielu Europejczyków, zwłaszcza na zachodzie kontynentu, ma poczucie, że „już nie są u...