Krak i Smok Wawelski

źródło: CBN Polona

Książę Krak. Drzeworyt Zbigniewa Langnera

źródło: Plus Minus

„Fantastyczny Kraków”, Paweł Dunin-Wąsowicz NCK, Warszawa, 2013

źródło: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa

Wanda Witolda Chomicza opłakiwana przez lirnika, pacholę i wierzbę

źródło: East News/Polfilm

Prasłowiańscy woje w służbie Smoka i motoryzacji („Porwanie Baltazara Gąbki”)

A może to Krak jest czarnym charakterem, który chce odebrać smokowi-księciu na Wawelu jego rodowe prawa? – zastanawiał się Norman Davies. Przedstawiamy fragment książkowego eseju „Kraków fantastyczny”, opowieści o mieście, którego nie było, ale które mogłoby istnieć.

Legendy o Kraku jako założycielu Krakowa, smoku oraz Wandzie, co nie chciała Niemca, wywodzące się ze średniowiecznych kronik, istnieją w niezwykle różnych i często sprzecznych ze sobą odmianach. Zainteresowani tradycją mają do dyspozycji opracowania Bronisława Heyduka i Juliana Zinkowa. Mogą się tam dowiedzieć, że wątek pochodzącego z Karyntii Kraka (Grakcha) i smoka pojawił się po raz pierwszy na początku XIII wieku u Wincentego Kadłubka. Smoka według niego zgładzili – podtykając mu nafaszerowane trucizną truchła bydlęce – synowie Grakcha. U Jana Długosza (XV wiek) smoka uśmiercili słudzy Kraka, dopiero zaś u Bartosza Paprockiego w 1584 roku pojawia się postać szewca Skubka jako zabójcy smoka. Alternatywne dzieje ma też Wanda. Jako córka Grakcha miała rządzić w kraju nad Wisłą i odeprzeć najazd lemańskiego, czyli germańskiego, tyrana (Kadłubek) lub rzucić się do Wisły, gdyż wolała śmierć niż małżeństwo z wrogiem narodu (Długosz).

Zinkow przytacza wreszcie bardzo śmiałą kompilację legend celtyckich i polskich angielskiego historyka Normana Daviesa, który w 1990 roku ogłosił artykuł „Man and Tradition, Real and Invented", który w tłumaczeniu polskim ukazał się w 2001 roku pod tytułem „Człowiek i tradycja – prawdziwa i zmyślona" w zbiorze esejów „Smok wawelski nad Tamizą". W artykule tym Davies przedstawił skomponowaną przez siebie legendę o Kraku, smoku i...