Odwaga i uczciwość

źródło: IPN/Ze zbiorów Mateusza Szpytmy

Wiktoria Ulma w ciąży i z sześciorgiem dzieci. Na strychu widocznego z tyłu domu rodzina Ulmów ukrywała ośmioro Żydów. Wszyscy – Polacy i Żydzi – zostali zamordowani przez Niemców 23 marca 1944 roku.

źródło: Plus Minus

Grzegorz Berendt

Dokonane przez Trzecią Rzeszę ludobójstwo, którego ofiarą padli Żydzi, poraża zastosowanymi metodami i skalą.

Zginąć miał każdy Żyd, który znalazł się na terenach kontrolowanych przez Niemcy. To, że ten cel nie został osiągnięty, wynika w pierwszej kolejności z pokonania Trzeciej Rzeszy przez siły aliantów. Ale w pewnym stopniu przyczynili się do tego ludzie, którzy mimo powszechnego terroru nie ulękli się ani głównych architektów, administratorów i wykonawców zbrodni, ani ich lokalnych współpracowników. Przy czym uwikłanie tysięcy mieszkańców okupowanej Europy w kolaborację z Niemcami nigdy nie powinno przesłonić faktu, że to przedstawiciele niemieckiego państwa nie tylko zgładzili przeważającą część ofiar, ale w jego imieniu dokonali wcześniej instytucjonalnego rabunku majątku i owoców niewolniczej pracy ludności żydowskiej.

Od pierwszych dni obecności armii niemieckiej na nowo zdobytych terenach Europy uświadamiano ofiarom oraz innym grupom miejscowej ludności, że w stosunku do Żydów stosuje się odtąd odrębne prawa, a władze okupacyjne przyzwalają na ich dyskryminację i szykanowanie, pozostawiając jednak sobie główną rolę w sferze określania harmonogramu i form działań antyżydowskich.

Gwałtowna śmierć stała się na kilka lat codziennym doświadczeniem Europejczyków...