Mózg w wielkim mieście

autor zdjęcia: Mirosław Owczarek

źródło: Rzeczpospolita

W Nowym Jorku czy Tokio ludzie mijają się niemo na ulicach, jakby się poruszali każdy w osobnym tunelu czasoprzestrzennym, a żywo reagują dopiero wówczas, gdy czują zagrożenie albo nowe możliwości i związane z nimi korzyści.

Pamiętacie scenę z „Taksówkarza", w której Travis Bickle (Robert De Niro) rozmawia ze sobą w lustrze? „You talkin' to me?" („do mnie mówisz?") – powtarza zawadiacko, by dodać sobie animuszu przed zabójstwami, których ma wkrótce dokonać w ramach samozwańczej i w jego odczuciu szlachetnej misji czyszczenia Nowego Jorku z moralnych śmieci, od kandydata na prezydenta począwszy, a na alfonsach skończywszy. To nie tylko kultowa scena w historii kinematografii, lecz także pojemna psychologiczne ilustracja wielkomiejskiej mentalności, studium instynktu, w jaki wyposaża swojego mieszkańca moloch, by uchronić go przed szaleństwem, rozpaczą i śmiercią.

Robię te notatki w kawiarni na środkowym Manhattanie, podczas gdy za szybą stary czarnoskóry sprzedawca wycinanek z papieru siedzi na hydrancie i wyczekuje klientów. Bez trudu dostrzegam magiczny świat na jego plastikowym stole; trójwymiarowe, trzęsące się na wietrze diabelskie koła Coney Island, Statua Wolności, Empire State Building...

Nagle dwójka dzieci doskakuje do stołu, komentują, pokazują palcami, dotykają ciekawsko, przepychają się ruchliwe jak nożyczki. Sprzedawca z trudem prostuje kości, podchodzi do stoiska, odpowiada na pytania, tłumaczy, jego twarz zapala się dziecięcym uśmiechem. Po chwili pojawia się modelkowata blondynka, zwiewna jak bibuła, matka chłopców,...