Zmarnowane zwycięskie szarże

autor zdjęcia: The Picture Art Collection / Alamy Stock Photo/ BE&W

źródło: Rzeczpospolita

Jan Matejko: „Pokłon byłego cara Wasyla IV Szujskiego z braćmi przed królem polskim Zygmuntem III Wazą w Warszawie 29 października 1611 r.”

autor zdjęcia: Fine Art Images/BE&W

źródło: Rzeczpospolita

4 listopada 1612 r. Polacy okupujący Kreml od sierpnia 1610 r. podpisali akt kapitulacji. Dwa dni później polskie wojsko opuściło Moskwę

autor zdjęcia: Śliwicki, Walenty/Czamański, Paweł/Biblioteka Narodowa/ domena publiczna

źródło: Rzeczpospolita

Hetman wielki koronny Stanisław Żółkiewski (1547–1620)

Przed Wielkanocą 1611 r. pod Moskwą i półtora roku później pod bramami Kremla polska husaria odniosła dwa błyskotliwe zwycięstwa, jedne z najwspanialszych w swojej historii. Pierwsza wygrana otworzyła drzwi do przejęcia tronu carów, jednak dziejową szansę zaprzepaściła chwiejność Zygmunta III Wazy. W tle tej historii jest piękna Polka, która została carycą Rosji.

Hetman wielki koronny Stanisław Żółkiewski w swoim pamiętniku „Początek i progres wojny moskiewskiej” tak pisał: „Lecz nazajutrz, to jest w Wielki Czwartek, iż była wiadomość o wojsku z kniaziem Dymitrem Trubeckim i z kniaziem Wasylem Massalskim, z inszymi bojary, którzy spieszyli, ale tak prędko nie mogli pospieszyć, żeby swoich ratować, pan starosta chmielnicki [Mikołaj Struś] i pan Zborowski, przebrawszy z pułku swego część ludzi, poszli przeciwko nim. W mili tylko już od miasta było wojsko moskiewskie, zwiedli z nim nasi bitwę i pogromili ono wszystko ich wojsko”. Relacja dowódcy, choć nieobecnego na polu bitwy, jest dziś jednym z najwierniejszych opisów tego, co wydarzyło się przed Wielkanocą 1611 r. na przedmieściach Moskwy. Świadectwo to jest tym cenniejsze, że od III rozbioru aż do transformacji ustrojowej 1989 r. najpierw carska, a potem sowiecka cenzura dbała o to, aby to wielkie zwycięstwo wymazać z pamięci Polaków. Tymczasem bitwa była nie tylko wielkim tryumfem nad rosyjskimi wojskami, lecz okazała się również jednym z najbardziej spektakularnych tryumfów polskiej husarii w całej jej historii. Oto bowiem tysiąc Polaków jedną szarżą rozgromiło kilkunastotysięczną armię Rosji.

Piętnastu na jednego

Wierny opis bitwy przekazał dowódca...