Stuletnia wojna lorda Balfoura

autor zdjęcia: Jklamo/ Wikimedia Commons

źródło: Rzeczpospolita

Wysoki komisarz Palestyny Herbert Samuel i sekretarz stanu ds. kolonii Winston Churchill. Palestyna, 1921 r.

autor zdjęcia: Wikimedia Commons/ R8cocin8

źródło: Rzeczpospolita

Siedzą od lewej: Wera Weizman, Chaim Weizman, lord Arthur Balfour i Nachum Sokołow, 1925 r.

Jeśli szukać jednego źródła konfliktu izraelsko--palestyńskiego, to wszystkie tropy wiodą do tzw. deklaracji Balfoura z 2 listopada 1917 r.

Strona maszynopisu, skatalogowana pod numerem 41178 w Bibliotece Brytyjskiej, jest jednym z dziwniejszych dokumentów dyplomatycznych stulecia. Osobliwość tyczy się nie tylko języka i treści, ani dalekosiężnych skutków; wielu zdumiewa, czemu przytłoczona wojną Wielka Brytania skupiła się na kwestii żydowskiej.

Filosemicki zwrot

Wiedza o motywach Londynu jest domysłem lub spekulacją wysnutą ze wspomnień i późniejszych usprawiedliwień, często sprzecznych i trudnych do weryfikacji. Decyzje zapadały na prywatnych nieprotokołowanych spotkaniach, ze śladową ilością korespondencji. Mało wnoszą strzępy posiedzeń rządu, a zwłaszcza debat parlamentarnych, gdyż są domeną teatru politycznego.

Wątpliwe jest samo autorstwo listu, gdyż lord Arthur Balfour najpewniej podpisał tekst Alfreda Milnera (ciekawe, że rodowitego Niemca), formalnie ministra bez teki, lecz silnej figury w rządzie, bo zausznika premiera Davida Lloyda George’a. Sam ówczesny gabinet nie zwiastował filosemickich zwrotów. Arthur Balfour, minister spraw zagranicznych, przed I wojną światową ograniczał żydowską migrację do Wielkiej Brytanii, a kancelaria prawna Lloyda George’a opracowała plan narodowej enklawy dla Żydów w Ugandzie – w praktyce zsyłki uchodźców w serce Afryki.

Więcej wyjaśnia sytuacja frontowa z 1917 r.,...