„Miasto na wzgórzu”. Od Johna Winthropa do Thomasa Jeffersona

autor zdjęcia: Wikipedia Commons

źródło: Rzeczpospolita

Thomas Jefferson (1743–1824) – trzeci prezydent USA (1801–1809), jeden z autorów Deklaracji Niepodległości (1776)

autor zdjęcia: Wikipedia Commons

źródło: Rzeczpospolita

John Winthrop (1588–1649) – prawnik, jedna z najważniejszych postaci w grupie purytańskich założycieli Nowej Anglii

Kiedy Thomas Jefferson redagował Deklarację Niepodległości, Ameryka była już krajem o dojrzałych instytucjach i świadomości politycznej kształtowanej przez doświadczenie purytańskich kolonii oraz idee europejskiego oświecenia.

Zanim Ameryka stała się mitem, była przede wszystkim zapachem. Krzysztof Kolumb zanotował, że zbliżając się do nieznanego lądu, czuł woń tak intensywną, jakby cała wyspa oddychała lasem. Ponad 100 lat później pierwsi purytańscy osadnicy opisywali podobne doświadczenie: Ameryka pachniała żywicą i mokradłami, słodkimi łąkami, dzikością, która jednocześnie onieśmielała i przyciągała. Pachniała obietnicą.

Dla ludzi uciekających przed religijnymi i politycznymi napięciami starej Anglii ten zapach był czymś więcej niż zmysłowym doznaniem. Był sygnałem, że tuż przed nimi otwiera się świat zaczynający się od nowa – nieobciążony europejską historią, jakby czekający, by nadać mu formę, porządek i znaczenie.

John Winthrop i moralne przymierze

Właśnie w takim nastroju – w poczuciu, że świat naprawdę może zacząć się od nowa – ludzie płynący do Massachusetts słuchali słów Johna Winthropa. To podczas rejsu Arbellą wygłosił kazanie, które nadało ich przedsięwzięciu głębszy sens: nie mieli jedynie zakładać kolejnej kolonii, lecz tworzyć wspólnotę opartą na wzajemnym zobowiązaniu. Winthrop, choć wyrósł z purytańskiej tradycji, potrafił przekroczyć jej wąskie ramy. Mówił językiem, który łączył prawo z moralnością, codzienność z ideą – i który z czasem stanie się jednym...