13. punkt

źródło: Biblioteka Kongresu w Waszyngtonie, sygn. 3c13662

Waszyngton, 1917 r. Prezydent Woodrow Wilson przemawia w Kongresie amerykańskim.

Rozbrzmiewa w Waszyngtonie głos światowego przywódcy: Polsce przywrócić niepodległość. Nikt nie protestuje.

Ignacy Jan Paderewski już po niespełna roku wielkiej wojny przyjmuje rolę reprezentanta narodu polskiego – szuka wsparcia Stanów Zjednoczonych. Gdy zdewastowany frontem kraj trafia w całości pod okupację państw centralnych (Niemiec i Austro-Węgier), Polsce grozi rola ich zakładnika; Józef Piłsudski zrywa jednak taktyczny sojusz, rozbrajając zależne od nich Legiony Polskie. Na przełomie lat 1917/1918 mocarstwowy arbitraż USA daje największą szansę na odbudowę państwa.

Ten jedyny ówczesny przykład amerykański z obszaru Europy Środkowej: Polska – staje się gwarantem politycznego postulatu, wynikającego i z marzeń Polaków, i z wieloletnich ich usiłowań naruszenia europejskiego status quo. Najskuteczniejszym rzecznikiem polskiej niepodległości staje się Edward Mandell House, człowiek, który wobec rodzącej się Rzeczypospolitej miał dotrzymać słowa danego jej ambasadorowi.

Ignacy Jan Paderewski (światowej sławy muzyk, działający na rzecz pomocy Polsce w USA)

Pułkownik House cieszył się największym zaufaniem prezydenta Wilsona, był jego doradcą. Prezydent wysyłał go już dwa razy z misją pokojową do Europy. Pomyślałem: „To człowiek, który musi mi pomóc, i zrobię wszystko, by się z nim spotkać".

Nowy Jork, jesień 1915

[Ignacy Jan Paderewski, Pamiętniki. 1912–1932, Kraków 1992]

Edward...