Pierwsza Kadrowa

źródło: NAC

Oddziały Strzelców na Oleandrach. Kraków, sierpień 1914 r.

źródło: NAC

Żołnierze Pierwszej Kompanii Kadrowej wkraczają do Kielc, 12 sierpnia 1914 r.

Pierwsza Kompania Kadrowa, czyli niewielki elitarny oddział utworzony w sierpniu 1914 r. przez Józefa Piłsudskiego pod egidą Austro-Węgier, stała się zalążkiem przyszłej armii odrodzonej Rzeczypospolitej.

Na Oleandrach zapada zmierzch. Ostatnie promienie gorącego letniego słońca oświetlają dachy drewnianych budynków stylizowanych na polskie dworki. Postawiono je niespełna dwa lata wcześniej na potrzeby krakowskiej wystawy architektury i wnętrz. Długo stały puste, ale pod koniec lipca 1914 r. wypełnił je tłum rozentuzjazmowanych, w większości młodych, ludzi – to tutaj władze austriackie wyznaczyły miejsce zbiórki drużyn strzeleckich z Galicji. Początkowo dzień 3 sierpnia niczym nie różni się od poprzednich, wypełnionych rozmowami o zbliżającej się wojnie, ćwiczeniami, musztrą, ale nim słońce skryje się za horyzontem, przychodzi rozkaz, aby wszyscy stawili się na placu. Nagle pojawia się komendant Piłsudski w towarzystwie szefa sztabu Kazimierza Sosnkowskiego. Ubrany w buty ze sztylpami, szarą kurtkę strzelecką i czapkę maciejówkę z orzełkiem bez korony. Wszyscy zamierają w wyczekiwaniu. Nagle pada krótki rozkaz i szef Sosnkowski zaczyna wyczytywać pseudonimy. Wywołani występują przed szereg. Kolejny rozkaz nakazuje 98 szczęśliwcom przemieszać się z członkami Polskich Drużyn Strzeleckich, przybyłymi na Oleandry kilka godzin wcześniej. – A my? – wyrywa się kilkorgu z tych, których nie wyczytano. Krótkie „Baczność!" urywa dalsze dyskusje. Na każdego przyjdzie kolej.

„Odtąd nie ma ani strzelców, ani drużyniaków – odzywa się Piłsudski. – Wszyscy, co tu jesteście zebrani,...