Historia analizy języka naturalnego, część II

autor zdjęcia: NationalPortraitGalleryLondon / National Portrait Gallery / Forum

źródło: Rzeczpospolita

Joseph Weizenbaum (1923–2008) – profesor informatyki w Massachusetts Institute of Technology, który w 1966 r. stworzył program ELIZA

W 1966 r. Joseph Weizenbaum stworzył program o nazwie ELIZA, który odbierał pisane do niego przez użytkownika zdania i przeformułowywał je w taki sposób, aby – odsyłane do człowieka – podtrzymywały dialog.

W poprzednim felietonie („Rzecz o Historii”, 20 września 2024 r.) opowiedziałem między innymi o tym, jak kolejni badacze starali się zbliżyć do możliwości swobodnego operowania językiem naturalnym przez komputery. Poniżej kontynuuję ten temat.

Rozmowa (tekstowa) człowieka z komputerem była postulowana już przez Alana Turinga w 1950 roku w ramach tak zwanego testu Turinga i potem inspirowała wielu twórców systemów informatycznych, ale o tym pisałem w „Rzeczy o Historii” 21 kwietnia 2023 r., dlatego ten wątek pominę. Natomiast godna uwagi jest udana próba zbudowania programu komputerowego prowadzącego dialog z człowiekiem podjęta w latach 1964–1967 w MIT przez Josepha Weizenbauma. Zbudował on program o nazwie ELIZA, który odbierał pisane do niego przez człowieka (użytkownika) zdania i przeformułowywał je w taki sposób, aby – odsyłane do człowieka – podtrzymywały dialog, chociaż maszyna de facto nie dysponowała żadnymi zaawansowanymi metodami analizy języka naturalnego.

Bardzo trafnym pomysłem Weizenbauma było przyjęcie tzw. scenariusza DOKTOR. Według tego scenariusza człowiek kontaktujący się z komputerem występował w roli pacjenta, który zjawia się w gabinecie psychologa, by opowiedzieć mu o swoich problemach życiowych, a psycholog ma mu pomóc w spojrzeniu na...