Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszych serwisów.
Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki.

Szukaj w:
[x]
Prawo
[x]
Ekonomia i biznes
[x]
Informacje i opinie
ZAAWANSOWANE

Idea carobójstwa unosiła się w powietrzu...

26 lutego 2009 | Polska Piłsudskiego | Janusz Cisek
Portret cara Rosji Aleksandra III Romanowa
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Portret cara Rosji Aleksandra III Romanowa
Józef Łukaszewicz (1863 – 1928), po zwolnieniu z Szlisselburga profesor w Petersburgu, a po odzyskaniu niepodległości profesor geologii Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Józef Łukaszewicz (1863 – 1928), po zwolnieniu z Szlisselburga profesor w Petersburgu, a po odzyskaniu niepodległości profesor geologii Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie
Piotr Szewyriow (1863 – 1887), syn kupca. Powieszony za udział w zamachu
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Piotr Szewyriow (1863 – 1887), syn kupca. Powieszony za udział w zamachu
Wasilij Osipanow (1861 – 1887), urodzony w rodzinie żołnierza. Skazany i powieszony w twierdzy w Szlisselburgu
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Wasilij Osipanow (1861 – 1887), urodzony w rodzinie żołnierza. Skazany i powieszony w twierdzy w Szlisselburgu
Pachomij Andriejuszkin (1865 – 1887), nieślubny syn kozaczki ze stanicy Miedwiedkowskiej na Kubaniu. Wyznaczony do roli „miotacza” bomby
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Pachomij Andriejuszkin (1865 – 1887), nieślubny syn kozaczki ze stanicy Miedwiedkowskiej na Kubaniu. Wyznaczony do roli „miotacza” bomby
Scena z rosyjskiej metropolii w zimie
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Scena z rosyjskiej metropolii w zimie
List gończy za Józefem Piłsudskim wydany po wykryciu spisku
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
List gończy za Józefem Piłsudskim wydany po wykryciu spisku
Rodzina Uljanow. Od lewej do prawej stoją: Olga, Aleksander i Anna. Siedzą od lewej: Maria, jej mała córeczka Maria, Dymitr, Ilja i Włodzimierz
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Rodzina Uljanow. Od lewej do prawej stoją: Olga, Aleksander i Anna. Siedzą od lewej: Maria, jej mała córeczka Maria, Dymitr, Ilja i Włodzimierz
Bronisław Piłsudski (1866 – 1918) starszy brat Józefa. Skazany na 15 lat zesłania. Wybitny etnograf, badacz kultury Ajnów
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Bronisław Piłsudski (1866 – 1918) starszy brat Józefa. Skazany na 15 lat zesłania. Wybitny etnograf, badacz kultury Ajnów
Winieta „Wspomnień” Józefa Łukaszewicza o „Dziele 1 marca 1887”. Polskie tłumaczenie ukazało się dopiero w 1981 roku.
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Winieta „Wspomnień” Józefa Łukaszewicza o „Dziele 1 marca 1887”. Polskie tłumaczenie ukazało się dopiero w 1981 roku.
Michał Kanczer, student, jeden ze spiskowców, zdradził podczas śledztwa. Przez niego aresztowano i skazano wielu członków grupy
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Michał Kanczer, student, jeden ze spiskowców, zdradził podczas śledztwa. Przez niego aresztowano i skazano wielu członków grupy
Iwan Nikołajewicz Durnowo, minister spraw wewnętrznych Rosji w latach 1889 – 1895
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Iwan Nikołajewicz Durnowo, minister spraw wewnętrznych Rosji w latach 1889 – 1895
Józef Piłsudski (patrz: str. 1.)
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Józef Piłsudski (patrz: str. 1.)
Wojciech Kossak  (1856 – 1942) – „Sybir”
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Wojciech Kossak (1856 – 1942) – „Sybir”
Pochód na Sybir według dzieła Artura Grottgera
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Pochód na Sybir według dzieła Artura Grottgera
Bronisław Piłsudski na karcie pocztowej z okresu zesłania na Sachalinie
źródło: Muzeum Wojska Polskiego
Bronisław Piłsudski na karcie pocztowej z okresu zesłania na Sachalinie

Niedoszły medyk wchodził w rok swych 20. urodzin niepewny, czy będzie kontynuował studia. Nie wiadomo było, czy plan przeniesienia się na uczelnię bliżej Wilna się powiedzie. Na to wszystko nakładała się sytuacja polityczna w Rosji.

W Wilnie, gdzie powrócił po pierwszym roku studiów w Charkowie, działała wileńska grupa rewolucyjna, składająca się z ludzi sympatyzujących w mniejszym lub większym stopniu z Narodną Wolą. W roku 1884 założyli tę grupę Izaak Dembo i Antoni Gnatowski, a o zróżnicowaniu poglądów opinii świadczyło to, że znaleźli się tam zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy terroru.

Warto przypomnieć kilka nazwisk z tego środowiska, bo poświadczają one, iż Wilno grupowało wówczas nietuzinkowe postaci.

Chinon (Charles) Rappoport w późniejszych latach należał do liderów Francuskiej Partii Komunistycznej, Leon Jogiches (Jan Tyszka) był czołowym przywódcą Socjaldemokracji Królestwa Polski i Litwy, która sprzeciwiała się postulatowi niepodległości, Cemach Kopelson i Samuel Gożański należeli do Bundu, Lubow Akslerod była działaczką odłamu mieńszewików w Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR) i wybitnym filozofem marksistowskim. Udział w pracach wileńskiej grupy brali także obaj bracia Piłsudscy: Bronisław i Józef.

Każde większe miasto owego czasu było tyglem, w którym ucierały się poglądy na rzeczywistość, w którym poszukiwano dróg wyjścia z zacofania Rosji, bądź odzyskania podmiotowości i wolności dla grup społecznych i narodów. A ponieważ legalna działalność partii politycznych w warunkach carskiego...

Dostęp do treści Archiwum.rp.pl jest płatny.

Archiwum Rzeczpospolitej to wygodna wyszukiwarka archiwalnych tekstów opublikowanych na łamach dziennika od 1993 roku. Unikalne źródło wiedzy o Polsce i świecie, wzbogacone o perspektywę ekonomiczną i prawną.

Ponad milion tekstów w jednym miejscu.

Zamów dostęp do pełnego Archiwum "Rzeczpospolitej"

Zamów
Unikalna oferta
Brak okładki

Wydanie: 8253

Spis treści
Zamów abonament