Jestem obywatelem Wielkiego Księstwa

źródło: archiwum rodziny Radziwiłów

Zamek w Nieświeżu z wykonanym w prawosławnym stylu zwieńczeniem wieży

źródło: archiwum rodziny Radziwiłów

Elżbieta z Radziwiłłów Tomaszewska w Muzeum Narodowym w Mińsku przed portretem swojego ojca – Albrechta Radziwiłła, przedostatniego ordynata nieświeskiego

autor zdjęcia: Julia Daraszkiewicz

źródło: Fotorzepa

Od lewej: ksiądz Piotr Szarko, proboszcz fary nieświeskiej i Radziwiłłowie: Antoni (syn Mikołaja), Maciej, Xawery Tomaszewski (wnuk Elżbiety Radziwiłł Tomaszewskiej), Maria Anna (żona Macieja), Aleksander Tomaszewski (wnuk Elżbiety Radziwiłł Tomaszewskiej), Elżbieta Radziwiłł Tomaszewska, primo voto Czartoryska, Mikołaj, Dominik z żoną Elżbietą, Albrecht Czartoryski (syn Elżbiety Radziwiłł Tomaszewskiej)

Jakaś pani, która ustaliła, że nie jestem pensjonariuszem Sanatorii Nieswiż, przegnała mnie szczotką - wspomina Maciej Radziwiłł

Rz: Kilka tygodni temu był pan wraz z innymi członkami rodziny Radziwiłłów na Białorusi, w Nieświeżu. Z jakim przyjęciem się spotkaliście?

Wizytę przygotowała ambasada polska. Byliśmy bardzo uroczyście witani przez przedstawicieli różnych instytucji kulturalnych Białorusi, władz samorządowych, w muzeach, w archiwach, bibliotece narodowej. W Nieświeżu witano nas trochę jako przybyszów z innej epoki. Na czele naszej rodzinnej wyprawy stała Elżbieta z Radziwiłłów Tomaszewska, ostatnia żyjąca osoba z rodziny Radziwiłłów, która mieszkała w zamku w Nieświeżu, córka przedostatniego ordynata Albrechta Radziwiłła. Białorusini mają wielki szacunek dla Radziwiłłów. Niektórzy uważają nas nawet za Białorusinów. Jeden z polityków białoruskich zapytał mnie kiedyś: czy jest pan Białorusinem? Powiedziałem mu, że jestem obywatelem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Oczywiście tego państwa nie znajdziemy na współczesnej mapie, ale wspomnienie po nim łączy i fascynuje wielu ludzi mieszkających dziś na Litwie, Białorusi i Ukrainie. Radziwiłłowie mieli posiadłości we wszystkich częściach Wielkiego Księstwa, pozostawili trwały ślad na tych ziemiach. Dla wielu ludzi nasza rodzina uosabia mit Wielkiego Księstwa.

Kiedy po 1939 roku pierwszy raz ktoś z Radzwiłłów pojechał do Nieświeża?

W 1989 roku, jeszcze za czasów sowieckich, na...